Clematis in de stadsbossen van Almere (Kemphaan)

In de Stadsbossen van Almere is veel wilde clematis aanwezig. Clematis vitalba is een soort die in Nederlands inheems is (in het Nederlands wordt de wilde clematis ook wel de echte bosrank genoemd), hij komt dus van nature in Nederland in het wild voor en is plaatselijk vrij algemeen. Dit is ook de soort die in de Stadsbossen van Almere aanwezig is. Er wordt ook wel gedacht dat de Latijnse naam (Clematis) is afgeleid van het Griekse woord voor schieten, omdat het een klimplant is.

Herkennen:

Wilde clematis heeft groene bladeren en witte bloemen. De wilde clematis is een klimplant en lijkt ook wel een beetje op klimop. De houtachtige stengels van de wilde clematis winden zich langs andere bomen in het bos omhoog en klimmen overal om en overheen. Omdat deze soort een houtachtige plant is, werd de stengel in het verleden ook wel gebruikt om manden van te maken. Dit kun je natuurlijk nog steeds doen als je de plant in je tuin hebt staan.

Folklore

In het Engels wordt de clematis ook wel ‘Old Men’s Beard’ genoemd, dit omdat de vele zaden die worden gevormd in elke bloeiwijze lange zijdenachtige draden hebben die samen lijken op een baard van een oude man. Daarnaast wordt clematis het Engels ook wel ‘travelers joy’ genoemd. Dit omdat in de grijze maanden voor Kerstmis heggen en oevers op het platteland gesierd waren met de clematis. In de folklore wordt ook wel gesuggereerd dat ‘de vreugde’ van de reiziger, of te wel de clematis het werk van de duivel deed, omdat de clematis andere planten zou doden door ze te overtreffen. Daarom wordt de clematis door veel mensen als een opdringerige plant beschouwd.

Tarzan

Sommige mensen zullen het mooi vinden dat de wilde clematis een oerwoud- achtig aangezicht geeft, het kan doen denken aan de lianen uit een Tarzan film / of aan kerstslingers in de kerstboom. Sommigen van jullie zullen dit minder mooi vinden, maar smaken verschillen nu eenmaal.

De aantrekkingskracht van de Clematis

De positieve kant zit in de waarde van deze plant voor de dieren in de omgeving. De bloemen kunnen overdag bezocht worden door bestuivende insecten, zoals bijen en zweefvliegen. Daarnaast dient deze plant als voedsel voor motten. In het najaar bieden de zaadkoppen van deze plant een voedselbron voor zaad etende vogels zoals bijvoorbeeld de vink, putter en de groenling ze bieden ook een ontzettend mooie nestgelegenheid voor diverse zangvogels.

De lastige kant van de Clematis

De struik de wilde clematis houdt van vochtige grond en halfschaduw en gedijt dus in de Stadsbossen van Almere erg goed. Dit is natuurlijk leuk voor de wilde clematis zelf. Voor jonge aanplant van bomen en struiken maar ook voor overige bomen en struiken kan dit een probleem vormen. De wilde clematis is zo sterk dat het de jonge bomen omver treken overwoekert zodat deze er niet meer door heen komen.

Wat doet Staatsbosbeheer in het beheer?

Hier hebben we als natuurbeheerder een dilemma; de bijdrage aan de biodiversiteit van de wilde clematis versus het overleven van de jonge aanplant en struiklaag. Wij kiezen er voor om onze jonge bomen en het bos te beschermen om zo op de lange termijn de biodiversiteit in het bos te verhogen. Daarom zijn wij als Staatsbosbeheer bezig met het verwijderen van de wilde clematis. Dit doen we vooral op plekken waar de clematis de jonge aanplant wegconcurreert. Misschien heeft u hier ook wel al medewerkers van Staatsbosbeheer bezig gezien om de wilde clematis te verwijderen. Bijvoorbeeld langs het Kerkuilenpad of in bosvakken in het Waterlandsebos.

Hoe gaan we te werk?

De wilde clematis wordt onderaan doorgeknipt met een heggenschaar of automatische heggenschaar. Daarna wordt er ongeveer één meter tussenuit gehaald, dit zonder de bomen te beschadigen. De rest van de wilde clematis sterft dan vanzelf af omdat de plant dan geen voedingsstoffen meer uit de bodem kan halen. Staatsbosbeheer heeft de laatste tijd gigantisch veel wilde clematis verwijderd. Of het genoeg zal zijn zal in de toekomst moeten blijken, het blijft een race tegen de klok, want de bijgroei van de wilde clematis gaat hard en zijn concurrentiekracht is enorm.