www.boswachtersblog.nl/ Fryslân

Vuurwerklawaai tijdens jaarwisseling is nachtmerrie voor vogels

29 december 2016 Henk-jan in Fryslân

Veel vogels hebben last van vuurwerkgeknal. (Foto: A. van Lingen)

‘Een goede jaarwisseling’, wenste ik de krantenjongen vanmorgen toe nadat hij de krant bij mijn deur afleverde. Nog even aftellen en dan vieren we massaal nieuwjaar en traditiegetrouw gebeurt dit met het afschieten van heel veel vuurwerk rond middernacht. Wat voor ons mensen een feest is, is voor veel vogels en heuse nachtmerrie, want zij beleven absoluut geen goede jaarwisseling. Uit radarbeelden van het KNMI blijkt dat rond 24.00 uur en kort daarna miljoenen vogels op de wieken gaan, opgeschrikt door het geknal van vuurwerk.

Ik zag deze radarbeelden begin december toen ik samen met KNMI-meteoroloog Jacob Kuiper achter zijn computer zat – we schrijven samen voor Het Weermagazine -. Daarop is goed te zien welke inpakt het afsteken van vuurwerk rond middernacht heeft op vogels. Tot ongeveer vijf minuten voor de jaarwisseling is er nog weinig aan de hand. De radar oogt grotendeels wit, wat duidt op weinig vogelactiviteit. Dat verandert als de klok 12 uur heeft geslagen en mensen massaal naar buiten gaan om vuurwerk af te steken. Het beeld lijkt te exploderen en er verschijnen vele groene, gele, blauwe en rode stipjes op de radar. Deze registreert dan enorme aantallen vogels die vanuit rust in beweging komen en het luchtruim kiezen. Dat gaat zo door tot ongeveer half twee in de nieuwjaarsnacht.

Radarbeelden
Sinds de jaarwisseling van 2008/2009 werkt het KNMI nauw samen met de Universiteit van Amsterdam en de Koninklijke Luchtmacht. De onderzoekers gebruiken onder meer de vernieuwde radars in De Bilt en Den Helder en doen vogeltellingen in de omliggende waterrijke gebieden, zoals de Reewijkse Plassen. Hier rusten in de wintermaanden zowel overdag als ’s-nachts duizenden meeuwen, eenden en ganzen. Vanaf 2008 is iedere jaarwisseling gedurende meerdere dagen gekeken naar het aantal vogelbewegingen op de radar. Het blijkt dat direct na middernacht een enorm aantal vogels opvliegen door het aanzwellende vuurwerklawaai en mogelijk ook de lichteffecten.

Radarbeelden KNMI van 00.01 en 00.11 (boven) en 00.08 en 00.16 (onder).
Radarbeelden KNMI van 00.01 en 00.11 (boven) en 00.08 en 00.16 (onder).

Champagnedip
Opvallend is ook de ‘champagnedip’. Ongeveer een kwartier na middernacht volgt er opnieuw een piek in het aantal geregistreerde vogels. Waarschijnlijk gaan mensen na het eerste afgestoken vuurwerk even naar binnen om te proosten, om daarna weer verder te gaan met het afsteken van vuurwerk. Hans van Gasteren, bioloog en één van de mensen die het onderzoek heeft uitgevoerd, stelde vast dat het effect van vuurwerk dramatisch is voor veel vogels. De dieren raken in de stress en vliegen soms een uur rond. Deze stress en het op- en rondvliegen kost de vogels veel extra kracht; energie die ze tijdens de koude winternachten hard nodig hebben om te kunnen overleven. Daarbij komt dat sommige soorten moeite hebben om in het donker hun weg te vinden en te navigeren. Ze botsen ze in blinde paniek op gebouwen of hoogspanningskabels. Uit het onderzoek blijkt ook dat veel vogels uitwijken naar rustiger oorden zoals het IJsselmeer, Waddenzee en zelfs de Noordzee.

Dergelijke conclusies zetten je aan het denken, want ook in de plassen en meren in Friesland overwinteren jaarlijks miljoenen vogels. Denk hierbij aan het Sneekermeer, het Slotermeer of de Grutte Wielen. Ook hier zullen veel vogels hinder ondervinden van het vuurwerklawaai rond middernacht uit steden als Sneek en Leeuwarden. En dan hebben ik het nog niet eens over het schieten met carbid dat populair is in de dorpen. De beelden hebben mij in ieder geval bewust gemaakt van een jaarlijks terugkerende tragedie voor veel vogels. Daarom knallen bij mij alleen de champagnekurken.

Een gelukkig nieuwjaar gewenst!

Boswachter Henk-Jan van der Veen

 

Zelf de radar volgen? Kijk op Weerradar

Met dank aan KNMI- meteoroloog Jacob Kuiper. Zijn artikel is overigens binnenkort te lezen in het decembernummer van Het Weermagazine

Foto opvliegende foto: A. van Lingen/www.WaddenZee.nl

 

reageren

geef een reactie

i

Mis geen enkel bericht van dit boswachtersblog