De warme zomer heeft een positief effect op de klokjesgentiaan in de Rotstergaaster wallen. De soort bloeit letterlijk en figuurlijk op door de hitte en afgelopen week telden we zo’n 550 bloeiende planten. Een record.

Of je nu naar boven kijkt of naar beneden, de Rotsergaaster Wallen kleuren in beide gevallen blauw. Net als veel andere dagen deze zomer, schijnt de zon uitbundig en is er geen wolk aan de lucht te bekennen. Bij mijn voeten zijn het de honderden bloemen van de blauwe knoop en klokjesgentiaan die de vegetatie een blauwe gloed geven.
In veel delen van Friesland ben ik de afgelopen maand vergeelde graslanden tegengekomen, maar in dit gebied, onder de rook van Heerenveen, lijkt de droogte de planten niet echt te hinderen. Sterker nog: de warme zomer zorgt voor nog eens extra blauw. De afgelopen week telden we ruim 550 bloeiende klokjesgentianen. Een record.

Slechts één groeiplek
De klokjesgentiaan is eigenlijk een apart verhaal in de Rotstergaaster Wallen. Het reservaat is ruim 150 hectare groot en bestaat voor een groot deel uit voedselarme graslanden. Ideaal voor schraalhanzen als blauwe knoop en dus ook voor klokjesgentiaan, zou je zeggen. De blauwe knoop staat hier massaal en tijdens het hoogtepunt van de bloei – vanaf half juli tot eind augustus – steken duizenden paarsblauwe bloemhoofdjes boven het goudgele borstelgras uit. Het vreemde is echter dat de klokjesgentiaan slechts op één plek groeit. In de vele jaren dat we de plant hier tellen, is de omvang van de groeiplek nagenoeg hetzelfde gebleven. Aan de omstandigheden ligt het niet, want er zijn plekken genoeg waar je de hemelsblauwe bloemen tegen zou kunnen komen. Toch is dit niet het geval en niemand weet eigenlijk waarom..

Eeuwenoud landschap
De Rotstergaaster Wallen is een bijzonder gebied. Botanisch en vooral ook bodemkundig. Ruilverkavelingen zijn aan deze plek voorbij gegaan, waardoor de graslanden nooit zijn geploegd, vergraven of bemest. Je vindt hier nog een oorspronkelijk, eeuwenoud e landschap met rivierduintjes, laagtes en oude rivierlopen. Doordat de bodem en het reliëf langs het riviertje de Tjonger nog puur en ongeschonden zijn, kom je veel zeldzame planten tegen als blauwe knoop en klokjesgentiaan.

De hitte en droogte van de afgelopen weken geven dit gebied extra kleuraccent. De lage delen zien er redelijk groen uit en de plantenwortels worden ondergronds gevoed door het water van de Tjonger. Maar als ik tien stappen verder een hoge zandkop oploop, is de situatie compleet anders. Het gras oogt dor en vergeeld, een teken dat de planten afhankelijk zijn van regenwater. Deze droge delen zijn deze voorzomer niet gemaaid en de blauwe knoop bloeit hier volop. In de lage delen is wel gemaaid, maar inmiddels staan hier honderden planten in de knop. Gespreid maaien helpt insecten om deze droge zomer goed door te komen.

Terug naar de klokjesgentiaan. Rondom de groeiplek zijn twee cirkels te vinden. Vorig jaar hebben we een deel van de grasvegetatie rondom de planten geplagd. De bodem is hier weer maagdelijk kaal en biedt een potentieel kiembed voor gentiaanzaden. Tot nu toe werkt de zomer goed mee. De ruim 500 bloemen zullen waarschijnlijk veel zaad  gaan geven. De hitte van deze zomer zorgt voor een succesvol seizoen voor de klokjesgentiaan. Het wachten is op de regen.

Boswachter Henk-Jan van der Veen