Staatsbosbeheer bestaat 120 jaar! Vandaag openen wij onze deuren voor publiek! De organisatie is in 1899 opgericht om stuivend zand, zowel aan de kust als in het binnenland, vast te leggen. Tegelijkertijd moest Nederland meer eigen hout gaan produceren. Het hoorde in het begin dus niet tot de taken, maar al vrij snel spaarde Staatsbosbeheer uitzonderlijke stukken natuur. Natuurbescherming en houtproductie behoren nu tot het bekende werk van Staatsbosbeheer. Maar wat is er sindsdien veel bijgekomen! Benieuwd naar wat wij anno 2019 doen? Bezoek vandaag onze locaties in de provincie Groningen!

Waarom werd Staatsbosbeheer opgericht?

In de loop van de negentiende eeuw had de staat vooral grond verkocht. Nederland had in de negentiende eeuw schrikbarend weinig bos, terwijl de vraag naar hout hoog was. De staatsverkopen betroffen vooral woeste gronden, zoals heidevelden, moerassen en duinen. Al voor de instelling van Staatsbosbeheer werd veel naaldhout aangeplant op voormalige heideterreinen, door bijvoorbeeld eigenaren van buitenplaatsen en landgoederen op de Veluwe en de Utrechtse Heuvelrug. Ook op de zandgronden in Brabant en Overijssel verscheen naaldbos. Geld steken in bosaanleg betekent dat je tientallen jaren moet wachten op opbrengsten. Investeerders durfden dat vaak niet aan. De slechtste gronden bleven liggen. In 1892 had de Nederlandse Maatschappij ter Bevordering van Nijverheid (vergelijkbaar met de KvK nu) een rapport uitgebracht waarin de overheid verzocht werd de staatsbossing ter hand te nemen. Het advies van de commissie luidde: “de Staat ook dáár nog bosschen kan aanleggen, waar slechts een lage rente kan worden verwacht, maar waar de indirecte voordeelen, bijvoorbeeld natuurschoon en volksgezondheid groot zijn’’. Het kabinet Pierson (1897-1901) stond overheidsbemoeienis op het sociale vlak voor, met bijvoorbeeld de Leerplichtwet en de Woningwet én was voor het instellen van Staatsbosbeheer. Wil je meer weten over de geschiedenis van Staatsbosbeheer, collega Marcel van Ool schreef dit boek, Staatsbosbeheer 120 jaar, echt een aanrader!

Natuurbescherming

Staatsbosbeheer is in het leven geroepen om economische redenen. In 1917 veranderde de rol. De Nood-Boswet werd afgekondigd. Die was in zijn algemeenheid bedoeld om bossen te beschermen tegen ziekten en brandgevaar. Ook speelde er nog iets anders. Gedurende de Eerste Wereldoorlog stokte de aanvoer van hout uit buitenland en in ons land dreigde onverantwoord veel gekapt te worden. Staatsbosbeheer kreeg de bevoegdheid om regelend op te treden in het belang van natuurschoon en om te voorkomen dat nog niet kaprijpe bossen geveld zouden worden. In 1922 werd de noodwet vervangen door de Boswet. Vanaf 1929 ging ook natuurbeheer horen bij de taken van Staatsbosbeheer. Vanaf toen begon de organisatie, samen met experts en collega’s van Natuurmonumenten met de inventarisatie van vogels, planten, zoogdieren en insecten. Eind jaren vijftig kwam daar recreatie bij.

120 jaar Staatsbosbeheer

Staatsbosbeheer had een belangrijke rol in de vormgeving van Nederland. Voor de meer dan 250.000 hectare die Staatsbosbeheer in eigendom heeft, geldt: het gaat om het geheel. Dat wil zeggen dat niet alleen natuur, maar ook cultuur belangrijk is. Er bevinden zich alleen al meer dan 800 monumenten op de Staatsbosbeheerterreinen. Anno 2019 is het bosbeheer divers. Op sommige plekken mogen oude bomen uit zichzelf omvallen en kan de natuur haar gang gaan. Ook zijn er landschappen die juist actief worden gecontroleerd en beheerd. Als boswachters kunnen wij dit niet alleen, wij werken samen met vrijwilligers, ondernemers, particulieren, zorginstellingen, overheden en andere natuurbeheerders. Ook in de toekomst moeten we samenwerken aan het herstelvermogen en de balans in de natuur.

Tot straks?

In Groningen zijn er vandaag 4 beheerlocaties op en voor publiek. Er zijn presentaties, rondleidingen en andere activiteiten bij de locaties Lauwersmeer (Lauwersoog), Westerkwartier (Opende), ’t Roegwold (Hellum) en Westerwolde (Sellingen). Alle locaties zijn gratis te bezoeken van 11.00 uur tot 16.00 uur. Benieuwd wat er op welke locatie te doen is? Hieronder een overzicht:

Lauwersmeer

In het Lauwersmeer zijn er rondom activiteitencentrum Lauwersnest verschillende activiteiten voor jong en oud. Tussen 13.30 en 14.15 kan je een planetarium bezoeken. Gedurende de open dag kloof je, je eigen haardhout, is er een rondleiding door het uitvoeringskantoor, bekijk je een presentatie over de essentaksterfte, kan je de machines bekijken en is er een diapresentatie over 50 jaar Lauwersmeer. Ook is er tussen 13.30 en 15.30 een excursie over vogels in het Lauwersmeer, kosten volwassenen € 7,50 en kinderen t/m 12 jaar € 4.

Locatie: Activiteitencentrum Lauwersnest, De Rug 1, 9976 VT Lauwersoog
Tijd: 11.00 – 16.00 uur

’t Roegwold

Ontdek het nieuwste deelgebied Haansvaart van ’t Roegwold. Boswachters ontvangen je graag gastvrij op zaterdag 19 oktober. Er zijn presentaties over de inrichting van ’t Roegwold, beelden van natuurfotograaf Wilco van der Laan en uitleg over de essentaksterfte en de aanpak van Staatsbosbeheer. Met de boswachter ontdek je per boot de veenmosrietlanden van het Schildmeer, start ieder heel uur, duur excursie 30 min. Liever wandelen? Ga mee op wandelexcursie door het nieuwe deelgebied Haansvaart en de historische Haanssluis, 12.30 uur en 14.30 uur. Ook kinderen kunnen aan de slag met het vangen van waterbeestjes en vissen.

Locatie: ’t Roegwold, parkeerplaats Heerenhuisweg 4, 9627 TG Hellum
Tijd: 11.00 – 16.00 uur

Westerkwartier

Het Westerkwartier barst van de variatie. Ervaar de veranderingen in het landschap van natuurgebied Doezumermieden. Samen met een ecoloog leer je de natuur nog beter kennen en ontdek je de ontwikkelingen van toen en nu. De excursie start om 11.30 en om 14.30 uur. Gedurende de open dag bouw je, je eigen vogelhuisje, is er een presentatie over het beekdal landschap van de Oude Riet en zijn er drone beelden van de nieuwe nog in te richten gebieden zoals de Drie Polders. Kinderen kunnen broodjes bakken en boswachters vertellen over het beheer van de terreinen.

Locatie: Parkeerplaats Peebos, Peebos 1A 9865 TG Opende
Tijd: 11.00 – 16.00 uur

Westerwolde

In Westerwolde zijn er rondom het beheerkantoor in Sellingen diverse activiteiten voor jong en oud. Ga met één van de boswachters op excursie en beleef de diversiteit van Westerwolde. We geven o.a. uitleg over de boswerkzaamheden die momenteel plaatsvinden en de werkzaamheden rondom de hermeandering van de Ruiten Aa. Kinderen kunnen op onderzoek gaan in het bos en van alles leren over schapen, die in de diverse natuurgebieden in Westerwolde helpen met het beheer.

Locatie: Bovendiepsterweg 1A, 9551 VW Sellingen

Fijn weekend!

Boswachter Marieke