Via ons boswachtersblog informeer ik jullie onder andere over de ontwikkelingen in het project ESsentie op de Westeresch in Westerwolde. Bij dit project zijn veel mensen betrokken, ieder met zijn of haar eigen specialiteit. Graag geef ik deze keer het woord aan Peter Brul, Kwartiermaker Biologische Landbouw in Groningen. Peter is betrokken bij de gewassen die geteeld worden en de afzet van deze producten. In dit blog gaat de aandacht naar de percelen boekweit, die waardevol zijn voor de biodiversiteit en het landschap.

Boekweit op de Westeresch

Wandelaars en fietsers die de Westeresch in Veele bezochten konden het het afgelopen jaar niet missen: er waren veel percelen met boekweit en die bloeide volop vanaf begin juli. Een prachtig gezicht! Jelka schreef er al een blog over. De boekweit komt aanstaande zomer weer terug, een beetje later dan vorig jaar vanwege het koude en natte voorjaar. Het begon een paar jaar geleden met één perceeltje waar Harry Luring op mijn verzoek boekweit ingezaaid had. Het zaad was geïmporteerd uit Duitsland. Vroeger was boekweit een groot gewas op de zand- en veengronden in het oosten van Nederland en ook in Westerwolde. In 1850 stond er zo’n 130.000 hectare boekweit in Nederland. Dat is meer dan twee keer de oppervlakte van de Noordoostpolder. Nu is dat eigenlijk helemaal verdwenen en wordt alle boekweit geïmporteerd uit China en andere landen. Dat is een groot gemis in het landschap, maar ook in de biodiversiteit. Bijen, zweefvliegen, hommels en vlinders zijn gek op boekweit.

Bijenonderzoek

Het gebied van de Westeresch en omgeving is een proeftuin van 100 ha, een pilot zoals dat tegenwoordig in het Engels heet. Daar proberen we een natuurinclusieve landbouw met hoge natuurwaarden uit. De boekweit is daar een mooi voorbeeld van. Op terreinen van Staatsbosbeheer komen normaliter geen bijenkasten, want honingbijen zijn sterke concurrenten van wilde bijen. En die staan, zoals u weet, zwaar onder druk. Maar met de kennis van nu gaan we ervan uit dat boekweit, zonder dat er bijenvolken bij staan, een zoveel lagere opbrengst geven dat het financieel niet uit kan om het gewas te telen. Daarom wordt er vanuit de universiteit in Wageningen onderzoek gedaan naar de bestuiving van de boekweit op en rond de Westeresch. Bij sommige percelen staan geen kasten, bij sommige twee per hectare en bij ander vier of zes. Enkele kasten staan op digitale weegschalen zodat precies gevolgd kan worden of de volken uitvliegen en met hoeveel honing ze terug komen. Bestuivers zoals wilde bijen, honingbijen en andere insecten worden regelmatig geteld in de boekweit en op de wilde bloemen in de bermen. Zo moeten we een goed idee krijgen van de populaties van wilde bijen en van de concurrentie door honingbijen. Er zijn altijd wel honingbijen van andere imkers in de omgeving, maar we verzoeken imkers om hun kasten niet in de omgeving te plaatsen. Dat verstoort het onderzoek. Bijenvolken plaatsen op het terrein van Staatsbosbeheer zonder toestemming van de eigenaar is sowieso niet toegestaan.

Resultaten bijenonderzoek 2020

Vorig jaar startte het bijenonderzoek. Dat resulteerde in de volgende gegevens:

• Gemiddeld meer dan 3.000 wilde bestuivers per hectare boekweit:
  9 soorten vlinders
  8 soorten wilde bijen
  7 soorten zweefvliegen
  3 andere soorten
• Gemiddeld meer dan 75.000 honingbijen per hectare boekweit
  Weinig honingbijen op de wilde bloemen

Volksvoedsel

Boekweit was vroeger een belangrijk volksvoedsel, ook in Westerwolde. Ouderen kennen nog de boekweitgrutten. Pannenkoeken zonder een hoog gehalte aan boekweit zijn veel minder lekker. Maar boekweit wordt ook steeds populairder als een gezond alternatief voor rijst of aardappelen, bij de hoofdmaaltijd of in een salade. De geoogste boekweit is vorig jaar gepeld en verder verwerkt in allerlei producten zoals meel, pannenkoekenmix en crackers die voor het overgrote deel in boekweitpakketten van Land van Ons zijn gegaan. Die kun je zelf ook kopen. De Groninger Genever Stokerij heeft er zelfs jenever van gestookt, net als van de rogge van de Westeresch trouwens.

Toekomst

Een paar jaar geleden begon de boekweitteelt weer op de Westeresch. Inmiddels staat er 50 hectare in Groningen en Drenthe. Als we de duizenden tonnen die nu jaarlijks geïmporteerd worden, geleidelijk aan kunnen vervangen door Nederlandse boekweit, dan wordt ons landschap een stuk mooier en zijn de bijen en andere insecten waarschijnlijk aardig geholpen.

Peter Brul, Kwartiermaker Biologische Landbouw Groningen

Mocht je naar aanleiding van dit blog vragen hebben voor Peter, kun je contact met hem opnemen via p.brul@telfort.nl