Belangrijke akkerreservaten in het Vennengebied

In het Vennengebied bij Overasselt ligt één van de belangrijkste akkeronkruidvegetaties op de basenarme (wat zuurdere) zandgronden van Nederland. Door de relatief grote oppervlakte verspreid over verschillende percelen komen associaties ( een verzameling plantensoorten die in de natuur spontaan samen voorkomen)in diverse ontwikkelde vormen voor: Korensla-associatie en associatie van Gele ganzebloem in de meest complete vorm van ontwikkeling met de aandachtsoorten korensla, slofhak, bleekgele hennepnetel, korenbloem, akkerogentroost, heelbeen, valse kamille, akkerleeuwenbek en akkerandoorn, evenals sinds kort glad biggenkruid. De akkers hier in het Vennengebied zijn erg belangrijk als overwinteringsplaats voor de knoflookpad (overdag en in de winter graven de knoflookpadden zich in en los zand is daarvoor nodig).

Zwaar te verduren

“Onkruid vergaat niet” zegt het spreekwoord. Voor een steeds grotere groep onkruiden gaat dit niet meer op. Een groot aantal akkeronkruiden hoort tot de groep sterk bedreigde plantensoorten. Dezelfde akkerbouwende mens, die millennia lang de akkeronkruiden bevoordeelde door zijn teeltwijzen, vormt de laatste decennia de grootste bedreiging voor deze groep planten. Door verbeterde zaaizaadreiniging, intensievere vruchtwisseling en veranderde rassenkeuze, zwaardere bemesting en bodembewerking en niet in de laatste plaats het gebruik van herbiciden, hebben de akkeronkruiden het zwaar te verduren gekregen.

Belangrijk voor plant en dier

Akkeronkruiden vegetaties bestaan uit een kruidenrijke, min of meer ijle begroeiing tussen verbouwde gewassen op akkers. Je ziet spontaan eenjarige plantensoorten tussen de rogge en haver groeien. Deze eenjarige plantensoorten zijn afhankelijk van een regelmatige bodembewerking, zodat pionieromstandigheden (kale, lege plaatsen) aanwezig blijven. De akkeronkruidreservaten zijn vooral belangrijk voor plantensoorten en deze stellen dan ook de hoogste eisen aan het beheer. Er zijn natuurlijk ook diersoorten die graag van akkers gebruikmaken, waaronder das, diverse insecten, amfibieën (w.o. levenbarende hagedis, zandhagedis en knoflookpad) en vogels als kwartel, patrijs, geelgors en grauwe gors.  

Natuurbeheer belangrijk

Ondanks het feit dat akkers duidelijk bij de landbouw horen is primair natuurbeheer tegenwoordig noodzakelijk voor het behoud en ontwikkeling van de kritische akkeronkruiden. Een goed ontwikkelde akkergemeenschap, is niet goed te combineren met landbouwproductie, omdat er weinig of niet bemest wordt en het gewas niet dicht op elkaar staat (en zelfs gedeeltelijk of tijdelijk afwezig is). Akkers waarop Rode Lijstsoorten worden aangetroffen worden vrijwel zonder uitzondering beheerd als akkeronkruidreservaten, waarop rogge (als wintergraangewas) en haver (als zomergraan) de belangrijkste hoofdgewassen zijn.

Goed en consequent beheer

Continuïteit in de keuze van het hoofdgewas is erg belangrijk. Om de beheerskeuzen zoveel mogelijk te vereenvoudigen is daarom de keuze van het hoofdgewas beperkt tot  rogge als wintergraan of haver als zomergraan. Er vindt zo min mogelijk braaklegging  plaats om ongewenste verruiging door kweek en akkerdistel te voorkomen. In soorten die afhankelijk zijn van braaklegging wordt voorzien door het  akkerrandbeheer. Stroken in de randen  rondom de akkers blijven gefaseerd braak liggen. Er wordt gewerkt aan de hand van een gedetailleerd akkerbeheerplan. Binnenkort gaat een medewerker van Staatsbosbeheer weer met de trekker en schijveneg aan het werk op de akkerranden. Dit is (bij zonnig weer) een goede methode om kweek terug te dringen.

Meer informatie?

Op afspraak kunt u terecht op het kantoor van Staatsbosbeheer in Overasselt, om het akkerbeheerplan in te zien. Wij zijn ook graag bereid om uw vragen te beantwoorden. U kunt een mail sturen naar de beheerder Eveline Folsche, e.folsche@staatsbosbeheer.nl