Door Ruben Metz

Aangezien ik ‘nieuw’ ben op deze blog, zal ik mij even kort introduceren. Ik ben Ruben Metz en sinds september 2016 ben ik als leerling actief bij de beheereenheid De Waarden in Waardenburg. Daarnaast volg ik een dag in de week de opleiding bos- en natuurbeheer in Velp. Als leerling word ik opgeleid tot een volwaardige boswachter. Ik houd me voornamelijk bezig met uitvoerende werkzaamheden, zoals hout zagen en maaien. Als leerling is het echter ook van belang om inzicht te krijgen in andere werkzaamheden die het vak van boswachter met zich meedraagt. Vanuit dat oogpunt ben ik onlangs mee op pad geweest met de jaarlijkse vleermuizentelling. Het was een leerzame ochtend en het heeft mij nogmaals doen beseffen dat vrijwilligers onmisbaar zijn in het beheren van natuur. Hieronder treft u het verslag van de betreffende ochtend. Ook het schrijven van een blog hoort namelijk bij het werk van de boswachter!

Forten als bescherming
Het rivierengebied herbergt niet alleen prachtige natuur, maar ook diverse cultuurhistorische elementen, zoals forten. Als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie moesten de forten vroeger Nederland bescherming bieden tegen mogelijke indringers.
De forten hebben vandaag de dag nog steeds een beschermende functie, alleen nu voor vleermuizen. De dieren maken hier dankbaar gebruik van als overwinteringsplaats, omdat de condities zich hier goed voor lenen. De temperatuur in een fort is doorgaans boven het vriespunt, het is er vochtig en het is er vrij van roofdieren.

Kwetsbaar
De forten die Staatsbosbeheer beheert, hebben naast een recreatieve functie, ook een natuurbeschermende functie. Bescherming hebben de vleermuizen zeker nodig, want het is een kwetsbare groep. Vleermuizen rusten vaak in groepen. Bij instorting of overstroming, wordt een hele kolonie getroffen. Daarnaast planten vleermuizen zich langzaam voort, de vrouwtjes krijgen per keer niet meer dan 1 jong. Vleermuizen zijn wettelijk beschermd en Staatsbosbeheer biedt die bescherming door forten aan te wijzen als ‘natuurforten’.

Telling
Ieder jaar vind er een telling plaats van het aantal vleermuizen in de diverse forten en zo ook dit jaar. Een gepassioneerde vrijwilligersgroep verricht dit al jaren samen met medewerkers van Staatsbosbeheer. Een leerzaam moment voor de meeste boswachters, want de leden van de vrijwilligersgroep weten enorm veel over vleermuizen.
Het monitoren gebeurt ieder jaar. Hierdoor wordt het inzichtelijk of het goed gaat met de vleermuizen. Bij een sterke afname kunnen maatregelen getroffen worden.

Om de vleermuizen te kunnen zien, wordt gebruik gemaakt van een zaklamp. Dit is geen overbodige luxe, want de dieren weten zich in de kleinste gaten en kieren te verstoppen. Een telling dient rustig, maar snel te verlopen. Bepaalde vleermuizen zijn gevoelig voor het licht van een zaklamp en kunnen zo verstoord worden in hun winterslaap.

160 Vleermuizen
Uiteindelijk zijn er dit jaar iets minder vleermuizen waargenomen in vergelijking met 2016. Dit wil niet zeggen dat het aantal ook echt is afgenomen. Vleermuizen weten zich goed te verstoppen en je ziet er al gauw één over het hoofd. In het onderstaande overzicht is te zien welke vleermuizen waar zijn waargenomen dit jaar. Het zijn allemaal gebouwen van Staatsbosbeheer in het westelijke deel van het Gelderse rivierengebied.