Vandaag  (4 juni) is de wind dan eindelijk gaan liggen. Een weldadige rust daalt neer op het eiland. Ik hoor grasmussen zingen in de struiken rondom het huis. Boerenzwaluwen kan ik weer horen kwetteren, en bij de wadrand klinkt het melancholieke roepje van de bontbekplevier. Eergisteren nog windkracht 8 uit West-zuidwest. Vanaf de toren zag ik hoe een garnalenkotter tegen de woeste golven in gewoon doorviste op de Lauwers ten westen van Rottumerplaat.

Aan de oostzijde zagen wij in hetzelfde stormgeweld nog zeventien andere garnalenvissers: onverdroten met de kop in de wind visten ze door met hun lepelsnavels. Ook lepelaars gaan niet gauw bij de pakken neerzitten. Hun jongen moeten voedsel hebben, ook al is het weer nog zo slecht.Gisteren zwakte de wind wat af, maar woei het nog steeds windkracht 6 met bijna 40 cm verhoging bovenop het toch al hoge springtij. Op het wad stonden schuimkopjes, en ik verbaas me steeds weer over hoe dapper die kleine eiderkuikens door de golven zwemmen achter hun moeders en tantes aan.

Degenen die dit overleven worden echte zee-eenden. Ook Gretha’s twee kuikentjes, die eindelijk op donderdag 28 mei uit het ei kwamen, moeten zich daar bevinden, maar ik kan ze niet langer herkennen.

Moeder Gretha
Op dinsdag en woensdag kregen we al de indruk dat er iets gaande was. Gretha had vaker haar ogen open, terwijl ze daarvoor meestal met gesloten ogen als een ronde warme theemuts op haar eieren zat. Achtentwintig dagen lang, 24 uur per dag zonder te eten! Bij mooi weer, maar ook als de hagel op haar rug sloeg. Wat een eindeloos geduld. Ik ben al onder de indruk van het geduld van Doortje die donderdag de hele dag achter het raam Gretha heeft gevolgd. Urenlang klaar zitten voor het maken van een mooie foto. Zo zag ze hoe een bruin en een zwart konijn rondom Gretha bezig waren met eten en graven. Als die iets te dicht bij Gretha kwamen viel zij uit met haar snavel, maar bleef trouw op haar eieren zitten. Hoe haar eerste kuikentje tevoorschijn kwam. Nadat er twee kuikens op en rond Gretha de wereld begonnen te verkennen, bleef Gretha maar doorbroeden op haar derde ei. Dat wilde maar niet uitkomen. Vrijdagochtend om half vijf, was Gretha toch vertrokken.

Bij maanlicht
Omdat haar laatste ei maar niet uitkwam, moet ze voor de keus hebben gestaan om met haar twee kuikens op pad te gaan, of toch te wachten tot dat laatste ei ook uit zou komen. Ze heeft voor haar kuikens gekozen. Achteraf bleek dat een goede keus te zijn, want in haar laatste ei zat geen leven. Om 8 uur ’s morgens zag Doortje een zwarte kraai in het dons van het verlaten nest pikken. Hij kreeg een ei te pakken. Het achtergebleven derde ei. Begon er in te hakken. Hij vloog op toen hij Doortje achter het raam zag. We gingen naar buiten om het nest van dichtbij te bekijken: een verstikkende stank kwam ons tegemoet. Het niet uitgekomen ei bleek gevuld met een stinkende zwartgrijze drab: onbevrucht. Na 28 dagen onder een warme eidereend is het eiwit helemaal verrot. Wat een lekker hapje zal dat voor die kraai zijn geweest.

Goed jaar voor eiders
Het aantal eiderkuikens is dit jaar veel hoger dan twee jaar geleden. Ook zie ik nauwelijks meeuwen die met succes een kuikentje weten te verschalken. Er is een steeds duidelijker scheiding tussen mannen- en vrouwengroepen. Op de kale zandige oostpunt vrijwel uitsluitend mannetjes, maar verder westwaarts op de kwelder vrijwel alleen vrouwtjes. In de geulen rondom het eiland zwemmen de crèches van vrouwtjes met hun kuikens:

soms twaalf vrouwtjes met dertig kuikens, maar laatst ook drie vrouwtjes met bijna zestig kuikens. De vrouwtjes zijn bijna continu met hun kop onder water aan het eten. Uitgemergeld zijn ze na vier weken broeden. De kuikens duiken dat het een lieve lust is. Met een prachtig boogje verdwijnen ze steeds onder, een straaltje achterlatend. Maar zodra er een meeuw in de buurt komt, sluiten de gelederen zich aaneen en gaan de snavels dreigend kok-kok-kok-roepend omhoog.Steeds zijn er “tantes” die zich aansluiten bij moeders met kinderen, en meehelpen met de verdediging tegen dreigend gevaar. Toen ik laatst met de trekker naar het Noordzeestrand ging, liep er een vrouwtje met haar drie pas-uit-het-ei-gekomen kuikens. Ze rende voor de trekker uit door het trekkerspoor, omdat dat makkelijker liep en de kuikens probeerden haar bij te houden. Ik stopte de trekker, zodat ze niet zo opgejaagd werden en keek: Ze liep door, het spoor uit en de zandvlakte op. Drie andere vrouwtjes eider kwamen aanvliegen, landden naast haar en samen liepen ze verder richting Binnenzee.

Rotganzen eindelijk vertrokken
Als je veertig jaar lang onderzoek hebt gedaan aan rotganzen,

……denk je dat je wel zo’n beetje begrijpt wat er omgaat in de rotganzenwereld. Vergeet het maar. Ik had verwacht dat ze veel eerder zouden vertrekken naar Siberië, en dat we de laatste week van mei al vrijwel geen rotganzen meer zouden zien. Ze zagen er dik en rond uit, en de wind was overwegend gunstig uit het westen, maar tot gisteren bleven er tientallen op Rottumerplaat hangen. Al op 19 mei zag ik een groepje van acht vertrekken, maar op 21 mei telden we toch nog een kleine 500 rotganzen op het eiland, terwijl er hier dit voorjaar maximaal 1100 hebben gezeten. Op 23 mei sliepen er zo’n 230 langs de slenk die uit de kwelder stroomt. Allemaal dik en rond. “Die zijn morgen vertrokken”, voorspelde ik. Op 25 mei zag ik inderdaad geen rotganzen meer, maar drie dagen later, op 28 mei telde ik er weer 265. Weer nieuwe, of toch nog steeds dezelfde? Langs de geul voor de toren zag ik zelfs een gezinnetje van twee ouders met hun vijf in 2014 geboren jongen. Nog steeds bij elkaar, en kennelijk geen haast om te vertrekken, hoewel ze er moddervet uitzagen. Misschien hebben ze na zo’n goed broedjaar als 2014 minder haast om weer naar Taimyr te gaan?

Maar vandaag zag ik op een laatste groepje van 9 na, geen rotganzen meer op de kwelder, en zal ik tot eind september moeten wachten om het vertrouwde “rot-rot-rot” van deze waddengans weer te kunnen horen.

Slechtvalk en zilverschoon

Bloeiend Zilverschoon geeft kleur aan de hogere kwelder.

Het rood zwenkgras staat volop te bloeien, zilverschoon kleurt de hogere kwelder geel, zeealsem geurt weer, en de jonge slechtvalken groeien als kool. Omdat het zulk mooi rustig weer was, vonden we het verantwoord nog eens een kijkje te gaan nemen bij het nest. Uit de 4 eieren waren drie stevige kuikens tevoorschijn gekomen. De oudervogels gedroegen zich heel anders dan toen er alleen nog maar eieren lagen, en vlogen luid kekkerend boven ons hoofd.

Over het ontstaan van de naam slechtvalk, heb ik enkele leuke reacties van lezers van dit weblog ontvangen. Slechtvalk zou een verbastering van slachtvalk zijn, vanwege het afslachten van zijn prooien, of het zou ‘gewone’ valk betekenen, in tegenstelling tot de bijzondere giervalk, die valkeniers nog hoger waarderen als jachtvalk. Zelf heb ik wat moeite zo’n indrukwekkende valk als de slechtvalk slechts een ‘gewone’ valk te noemen. Zwerfvalk zou ik een veel mooiere naam vinden.

De overige roofvogels hebben het ook niet allemaal even gemakkelijk: van de drie paar buizerden, die alle drie één ei in hun nest hadden bij een eerste nestcontrole, blijkt er niet één meer een ei te hebben. Dit is kennelijk toch geen eiland voor hen. Wie de schuldigen zijn, weten we niet. De meest waarschijnlijke daders zijn de zwarte kraaien, die met tien bezette nesten langs de hele stuifdijk vertegenwoordigd zijn. Bruine kiekendieven met hun grondnesten doen het veel beter, en zitten regelmatig fel achter de kraaien aan. Tot nu toe hebben we vier nesten van deze prachtige roofvogel kunnen vinden, waarvan eentje al drie jongen had. De andere broedden nog op eieren. Naast een nest met drie eieren lag een geslagen volwassen vrouwtje wilde eend. Die bruine kiekendief heeft voorlopig goed te eten.

De waterrallen rond huis
Bij het vijvertje naast het huis komt zich regelmatig een waterral wassen en poetsen, of wat eten. Roeland heeft ze laatst gevoerd met de rupsen die bij het houthakken uit het deels vermolmde hout tevoorschijn kwamen. Daar blijken ze gek op te zijn. Vanachter het raam kunnen we ze prachtig zien zonder ze te storen. Rallen gedragen zich erg schuw, en zodra er iets beweegt, rennen ze meteen weg en verdwijnen in het struikgewas. Het zijn duidelijk twee verschillende waterrallen, maar we zien ze bijna nooit samen. Eén waterral is duidelijk groter dan de andere. Vandaag nam eentje een uitvoerig bad en ging zich daarna poetsen achter de vijver. Meestal duurt dat maar heel kort en rent de ral snel weg de bosjes in. Vandaag niet. Ruim een half uur lang zat hij – of zij – zich heftig te poetsen en met haar snavel (ik denk dat zij een zij is) haar slagpennen glad te strijken.

Haar rechterpoot hing er wat scheef bij. Zij poetste zich alsof ze verschrikkelijke jeuk had, en viel door haar felle poetsbewegingen af en toe bijna om. Toen kwam ook de grotere ral even kijken. Eerst aan de ene kant van de vijver, maar daarna liep hij om tot vlakbij de kleinere, en begon heel teder haar nekveren te poetsen met zijn lange rode snavel. Een ontroerend gezicht. We maken ons zorgen. Zou het wel goed gaan met de zich zo heftig poetsende ral? En haar pootje dat zo scheef stond? Toen we naar buiten gingen schoot ze snel weg onder de struiken.

Vogelwachters Bart Ebbinge (tekst) en Doortje Dallmeijer (foto’s)