Mannetje ijszijdebij op bloem van braam. Foto Menno Reemer

Een beheeradvies voor vier bedreigde bijensoorten op Texel, dat stelde de Provincie Noord-Holland zich ten doel in de afgelopen twee jaar. Van deze vier soorten vertoeft een groot deel van de totale Nederlandse populatie op dit Waddeneiland. Lopende het onderzoek kwam er onverwacht een vijfde bijzondere soort bij.

In het kader van dit project is de Texelse verspreiding van de soorten in kaart gebracht en zijn de eisen die zij aan hun omgeving stellen onderzocht. Op welke plekken nestelen de bijen en van welke bloemen verzamelen zij stuifmeel? Op basis van de resultaten van dit veldonderzoek is ingeschat in hoeverre deze bijen op Texel in hun voortbestaan worden bedreigd. Ook zijn maatregelen op een rij gezet die kunnen helpen om de Texelse populaties veilig te stellen.

Wilde bijenspecialisten

Oud collega boswachter Erik van der Spek is specialist op het gebied van wilde bijen. Hij droeg bij aan het veldwerk en is co-auteur van het onderzoeksrapport ‘Texel als toevluchtsoord voor bedreigde bijen’. Menno Reemer van EIS Kenniscentrum Insecten maakte mooie portretten van de vier onderzochte bijensoorten, plus van een vijfde ‘bonussoort’: de waddenviltbij.

Op 19 januari plaatsten we een Boswachtersblog met een portret van de gewone langhoornbij en van de Texelse zandbij; in deel 2 staan de ijszijdebij, de waddenviltbij en de moshommel in de spotlights.

IJszijdebij en waddenviltbij

De verrassing was groot toen in 2021, bij aanvang van het project, de waddenviltbij werd teruggevonden op Texel. De laatste waarneming van deze soort was namelijk al dertig jaar oud. Voor het Texelse project was deze vondst heel relevant, want de waddenviltbij is een koekoeksbij, die haar eitjes legt in de nesten van de ijszijdebij (één van de vier projectsoorten). Daarmee hadden we er dus automatisch een projectsoort bij.

Met de ijszijdebij (en dus ook met de waddenviltbij) lijkt het er niet al te best voor te staan op Texel. Het lukte in 2021 en 2022 maar op twee plekken om de soort te vinden, beide plekken liggen in schraal en droog, maar bloemrijk duingebied. Ondanks zoekpogingen op vergelijkbare plekken, werden nergens anders ijszijdebijen gevonden. Deze plekken verdienen dus bescherming en zorgvuldig beheer. Ze liggen in gebied waar ook andere bedreigde duinsoorten voorkomen, zoals de tapuit en de grote parelmoervlinder. Het moet mogelijk zijn om deze gebieden zo te beheren dat al deze soorten ervan profiteren.

Moshommel

Landelijk is de moshommel zeldzaam, maar op Texel komt hij over het hele eiland vrij gewoon voor. Blijkbaar kunnen moshommels op Texel nog genoeg nestelplekken vinden tussen opgehoopt gras en mos op vochtige plekken. Zulke plekken komen op Texel onder andere voor op extensief beheerde dijken. Voor de stuifmeelvoorziening zijn vlinderbloemen als (rol)klavers en wikke van belang, evenals paardenbloemen in het voorjaar en een hele reeks andere bloemen. Deze soort kan profiteren van extensief en gefaseerd maai- en begrazingsbeheer.

Hoe verder?

In de rapportage over dit project zijn alle resultaten beschreven en worden aanbevelingen gegeven voor beheer. Er zijn zowel soort specifieke maatregelen als maatregelen die meer voor de verschillende leefgebieden gelden. Hier hebben naast de vier bijensoorten nog meer planten en dieren voordeel van. De maatregelen zijn besproken met de beheerders en wij gaan ervan uit dat zij hiermee aan de slag gaan. De rapportage bevat ook adviezen voor monitoring van de soorten. De mogelijkheden hiervoor worden nog verder onderzocht.

Tekst en foto’s: Menno Reemer, EIS Kenniscentrum Insecten m.m.v. Koosje Lever, Provincie Noord-Holland

Meer informatie:
Download hier de rapportage Texel als toevluchtsoord voor bedreigde bijen

Heb je zelf een bijzondere bij of een ander insect gezien?
Van Aaskevers tot Zoetwaterpissenbedden, via één van de 42 handige soortzoekers van kenniscentrum Eis kun je uitzoeken welk insect het is:

https://www.eis-nederland.nl/publicaties/soortzoekers-eis