Door boswachter Harm Blom

De afgelopen maanden mogen gerust zacht genoemd worden. De temperatuur was aangenaam en er viel niet veel regen. Kortom, groeizaam weer en ik word er nog vrolijk van ook! Het gras in de polders knalde de grond uit en zoals verwacht in zo’n warm voorjaar zijn er alweer grote delen van de polders gemaaid. Juist in een voorjaar zoals nu zijn kerngebieden voor weidevogels cruciaal en daar wil ik het deze keer over hebben. Weer of geen weer, onze weidevogelgebieden moeten er vanaf het begin startklaar bijliggen.

Wat komt er nu eigenlijk bij kijken om een weidevogelgebied op orde te brengen en daarbij te zorgen dat alles voorbereid is op een succesvol broedseizoen? Vele dingen die wij als boswachters gewoon vinden zijn daarbij eigenlijk niet zo gewoon. Het weidevogelseizoen begint voor ons al in het najaar. We kijken dan terug naar de broedvogelresultaten van het afgelopen seizoen en letten daarbij goed op de concentraties van weidevogels in het terrein. Juist de plekken waar weinig tot geen vogels zijn gaan broeden vragen onze aandacht. Wij gaan daar dan ter plekke kijken en bekijken dan de graslanden. Hoe staat het met de mestgift, hoe hoog ligt het grasland ten opzichte van het waterpeil, staan er bomen of groeit er riet in de omgeving. Na het afwegen van allerlei opties kunnen voor dit soort plekken andere afspraken gemaakt worden met de boer die de grond pacht. Dit om te zorgen dat de graslanden verbeteren en daardoor nog geschikter worden voor weidevogels.

Het is belangrijk om als team alle basisvoorwaarden scherp te hebben. Vooral de terreinmedewerker en de beheerder dienen alle graslanden weloverwogen aan de pachters te verhuren. De voorwaarden die hierin staan bepalen grotendeels het broedsucces. Maar het allerbelangrijkste is de waterstand. Deze moet het gehele jaar hoog staan en vooral tot ver in mei zorgen voor natte greppels en een hoge bodemvochtigheid. Juist hierdoor wordt de grasgroei vertraagt en krijg je een afwisselend grasland waarin veel kruiden kunnen groeien. Hier leest u dus het eerste en het grootste verschil tussen onze weidevogelgebieden en gangbaar boerenland. Juist in een warm voorjaar zoals nu willen wij echt zorgen dat het gras bij ons niet snel gaat groeien. Het gaat ons immers niet om de grasopbrengst maar om het laten uitvliegen van zoveel mogelijk jonge weidevogels. De inzet van boeren uit de streek is daarbij een belangrijk middel.

Een hoge bodemvochtigheid zorgt er namelijk voor dat de wortels van het gras nat blijven en het gras heel traag gaat groeien. Ideaal weidevogelland! Ten eerste kunnen de oudervogels makkelijk bij het voedsel en ‘breken’ ze niet hun snavel in de harde grond. Ten tweede en eigenlijk het belangrijkste gevolg van trage grasgroei is dat er ideaal kuikenland ontstaat. Kuikenland is een benaming voor een open grasmat waarin veel kruiden groeien en waarin de jonge weidevogel zonder moeite veel insecten kan eten. In een zo’n kort mogelijke periode vangen de kuikens duizenden insecten en kunnen dus hun energie gebruiken om te groeien en niet om naar nog meer eten te zoeken.

In de maanden februari en maart gaan wij de gebieden langs en bekijken dan elk graslandperceel. Hoe nat zijn de greppels? Zijn de lagere delen nat genoeg om te zorgen voor voldoende kuikenland? Zijn de hekken op orde? Staat het waterpeil in de weidevogelplas, die gebruikt wordt als slaap- en ontmoetingsplaats, op de juiste hoogte? Zijn alle pachtcontracten met de boeren rond? Weet iedereen wat er moet gaan gebeuren? Kortom, er moet echt een hoop geregeld en afgestemd worden. Vooral in de maand maart moet alles kloppen want dan komen de eerste weidevogels weer terug. Veel uitvoerend werk wordt door onze betrokken en enthousiaste terreinmedewerkers gedaan. Zij weten precies waar je op moet letten en waar het eventueel niet goed gaat.

Momenteel is het broedseizoen in volle gang en de eerste resultaten van de tellingen zien er goed uit. Door steeds strakker in te zetten op de ideale waterstanden en het voorbereiden van voldoende kuikenland lijkt de stand echt toe te nemen. Iets waar we trots op mogen zijn maar ons vooral scherp houdt. Maar ook bij onze pachters en omwonenden blijft dit niet onopgemerkt. Zo ga ik binnenkort met een zoon van één van onze grootste pachters de polder in om samen te kijken naar de eerste resultaten. Hij is de opvolger van het boerenbedrijf van zijn vader en begrijpt niet waarom wij inzetten op een trage grasgroei. Gelukkig staat hij ervoor open om bij elkaar in de keuken te gaan kijken. Dat soort terreinbezoeken motiveren mij en geven ook echt een meerwaarde. Juist in onze weidevogelgebieden die compleet worden omgeven door agrarische bedrijven is draagvlak en thuis in de streek zijn cruciaal. Ik weet zeker dat wanneer men de aantallen jonge weidevogels ziet men zal begrijpen waarom wij bepaalde dingen anders doen. Het gaat hierbij om een stukje begrip en dat helpt ons om op een goede wijze met onze pachters om te gaan.

Kortom, een goed begin is in onze weidevogelgebieden echt het hele werk!
Ik houd u van het verdere broedseizoen uiteraard op de hoogte.