Luisteren met ernst in de ogen

De vrouw is op de opening afgekomen en maakt contact met de kinderen. Ze boeit de kinderen met haar verhaal over de oorlog en de kinderen verzamelen om haar heen. Ze luisteren en stellen vragen. De kinderen voelen de ernst van het verhaal en daarmee de verwoestingen van het verleden. Ik hoef als boswachter en gastvrouw even niets anders te doen dan ook te luisteren. Dit moment verbreek je niet. Dit is waardevol.

De vrouw vertelt verder. Over de angst uit de oorlogstijd als de V2 raketten worden afgeschoten en het bulderende geluid ophoudt ten teken dat de kapotte raket terug zou komen en misschien ook de huizen zou raken. Over de misbombardementen op Bezuidenhout op 3 maart ’45 en hoe ze die dag vlucht met haar familie. Tijdens de vlucht verliest ze haar zusje als een brug door de bombardementen instort. Wat een drama! Je kunt het je nauwelijks voorstellen dat iemand dit meemaakt. De verbijstering is op de gezichten van de kinderen te lezen met ernst in de ogen, maar ook medeleven en nieuwsgierigheid. Ze vragen rake vragen en de vrouw beantwoordt ze allemaal.

Sporen van het verleden

Als de vrouw stopt met haar verhaal, neemt ze afscheid met een onverwachte luchtigheid. Ze heeft haar spontane, maar belangrijke onderdeel van de dag volbracht. Ze knikt en kijkt mij heel even aan. Ik snap het en neem het roer weer over. Nu hup het bos in voor de excursie, op zoek naar de sporen van de oorlog die nog in het bos te zien zijn. Met de vrijwilligers splitsen we de groep op. Vanaf de brug zien we resten van de Atlantikwall wat nu de ‘reigersloot’ heet. Deze antitankgracht was onderdeel van de Duitse verdedigingslinie en vormde een 27 meter breed obstakel voor de tanks van de geallieerden als deze aan land zouden komen. We lopen langs oude beuken met mitrailleurinslagen en langs de ‘uitkijkboom’ met een hakenkruis en het portret van Hitler in de stam getekend door een Duitse soldaat op wacht. We staan op een heuvel waarvan het grillige reliëf gevormd wordt door ondergrondse bunkers. Op de Walther Boerweide bekijken we de plek waarvandaan de V2 raketten werden afgeschoten.

Af en toe verschijnt er een eekhoorn of buizerd, waar de kinderen duidelijk ook op aanslaan. In gedachten bedank ik deze dieren. Een excursie met de boswachter over de Tweede Wereldoorlog mag dankzij de dieren af en toe ook wat luchtiger zijn; met verhalen over wat er nú leeft in het bos. Deze dieren hebben de oorlog niet meegemaakt, enkele oude bomen wel. Deze bomen stralen net als de vrouw wijsheid uit en ik heb ontzag voor deze bomen in mijn bos. Straks zijn alle mensen die de oorlog hebben overleefd er niet meer. Ik hoop dat hun herinneringen bewaard blijven, via verhalen, van generatie op generatie. Straks zijn er alleen nog oude bomen in leven die de oorlog hebben meegemaakt. Zij vertellen het verhaal met hun stilzwijgende aanwezigheid.

Opdat wij niet vergeten

Als ik afscheid neem van de kinderen, heb ik een goed gevoel. Met dit deel van de volgende generatie komt het wel goed. Zij hebben het verhaal vandaag beleefd met een intensiteit die bijna niet te evenaren is. Dit verhaal zit in ieder geval in hun geheugen gegrift. In gedachten bedank ik nogmaals de oude, wijze vrouw. Opdat wij niet vergeten!