www.boswachtersblog.nl/ Oostvaardersplassen

Onderzoekagenda voor de Oostvaardersplassen van start

20 april 2021 Boswachters in Oostvaardersplassen

Op 19 april ondertekenden professor Annemarie van Wezel namens het Instituut voor Biodiversiteit en Ecosysteem Dynamica (IBED) van de Universiteit van Amsterdam en Janneke Ottens, directeur Kennis en Expertise van Staatsbosbeheer een samenwerkingsovereenkomst voor onderzoek naar de voedingsstoffenkringloop van het grazige deel van de Oostvaardersplassen. Dit onderzoek maakt deel uit van de Onderzoekagenda Oostvaardersplassen als onderdeel van het Nationaal Park Nieuw Land. Het onderzoek gaat over de relatie tussen de landschappelijke kwaliteit en de natuurlijke processen waarin o.a. bodem(fauna), vegetatie, begrazing en bodemchemie een grote rol spelen.

Onderzoekagenda

De Oostvaardersplassen is, vanwege de schaal en de ruimte voor dynamiek en spontaniteit van natuurlijke processen een interessant onderzoeksgebied. Verandering vormt in het gebied de boventoon. De ecologische dynamiek en de grootstedelijke setting bieden een enorm potentieel voor uiteenlopend onderzoek. Het is daarom een interessant gebied voor een breed scala aan onderzoekers, van aquatisch ecologen tot sociologen en van ornithologen tot bodemkundigen. Op korte termijn wordt in de Oostvaardersplassen een start gemaakt met een onderzoeksprogramma op het vlak van waterpeilbeheer, begrazingsbeheer, diergezondheid en het grazige deel van de Oostvaardersplassen.

Hoe werkt het ecosysteem?

De Oostvaardersplassen is een foerageer-, broed- en/of rustgebied voor vele vogelsoorten. In het Natura 2000-beheerplan is uitgebreid beschreven wat sturende factoren zijn voor het optimaal functioneren als vogelgebied. De analyses zijn gemaakt op basis van het vele onderzoek dat sinds het ontstaan van de Oostvaardersplassen is gepubliceerd. Ecologische systemen zijn complex. Het ontwarren van die complexiteit helpt bij het begrijpen van het systeem en kan aanleiding zijn om het beheer aan te passen. Om onderzoeksvragen te prioriteren en in samenhang te beschouwen is voor de Oostvaardersplassen een onderzoekagenda opgesteld.

Versterken van de veerkracht

In het beleid voor de Oostvaardersplassen hebben zich de afgelopen jaren meerdere ontwikkelingen voorgedaan. In het Managementplan dat sinds mei 2020 van kracht is, zijn de beleidsveranderingen vertaald naar het beheer van het gebied. Ingezet wordt op het versterken van de veerkracht van het natuurgebied. Het doel daarbij is ruimte te bieden aan ontwikkelingen van de natuur en daarmee het herstelvermogen te vergroten. Hierbij maken we zo veel mogelijk gebruik van processen die de landschappelijke ontwikkeling sturen, zoals waterpeildynamiek, sedimentatie en erosie, vegetatiesuccessie en begrazing. Tegelijk is periodiek ingrijpen door de mens (zoals de moerasreset en de realisatie van variatie in het landschap) noodzakelijk om de opgaves van het gebied te realiseren. Een beheerstrategie die om keuzes vraagt. Keuzes op basis van kennis over de sturende processen in de landschappelijke ontwikkeling én ingegeven door de beleidsmatige doelen zoals vastgelegd in de Natura 2000-opgave, het beleidskader beheer Oostvaardersplassen (provincie Flevoland, 2018) en het provinciaal Natuurbeleid.

Thema’s

In de Oostvaardersplassen willen universiteiten, onderzoeksinstellingen en Staatsbosbeheer samen onderzoek doen naar de effecten van de moerasreset in het kader van Natura 2000 en de herinrichting van het grazige deel. Daarnaast is er behoefte aan kennis over het effect van het in het beleidskader beheer Oostvaardersplassen geformuleerde beleid op het gebied van begrazingsbeheer en welzijn van de grote herbivoren. De onderzoeksagenda maakt het mogelijk om universiteiten vanuit Staatsbosbeheer te faciliteren bij het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek gedurende enkele jaren. Het nieuwe veldstation van Staatsbosbeheer is daarvoor de uitvalsbasis. Het onderzoeksprogramma Oostvaardersplassen betreft vier thema’s, te weten:

  • Cyclisch waterpeilbeheer eutrofe kleimoerassen.
  • Begrazingsbeheer eutrofe wetlands.
  • Diergezondheid vrij levende grote herbivoren.
  • Energie- en nutriëntenkringloop grazige deel Oostvaardersplassen.

Cyclisch waterpeilbeheer eutrofe kleimoerassen

Het onderzoek naar het cyclisch waterpeilbeheer is gericht op het beantwoorden van vragen over de ecologische veranderingen geïnitieerd door een tijdelijke drooglegging van kleimoerassen. Daarnaast wordt er onder andere onderzocht wat het effect is van de moerasreset in de Oostvaardersplassen op de nutriëntenkringlopen, het voedselweb en uiteindelijk het voorkomen van vogels. Het onderzoek wordt voor een periode van 4 jaar uitgevoerd door een AIO verbonden aan het NIOO en de WUR.

Begrazingsbeheer eutrofe wetlands

Dit onderzoek betreft een evaluatie van de monitorings- en onderzoeksgegevens van de begrazing in de afgelopen 35 jaar in de Oostvaardersplassen. Hier worden niet alleen de effecten van de begrazing op vegetatie en vogels onderzocht, maar gaat ook aandacht uit naar de populatiedynamiek van de grote herbivoren zelf. Het onderzoek wordt door Staatsbosbeheer uitgevoerd.

Diergezondheid

Wageningen Universiteit heeft in samenspraak met de veterinaire adviescommissie van de Oostvaardersplassen een onderzoeksvoorstel opgesteld naar diergezondheidsaspecten van grote grazers die jaarrond in natuurgebieden leven. Uit recent onderzoek naar de waterkwaliteit in natuurgebied de Oostvaardersplassen is gebleken dat de kwaliteit als drinkwater niet voldoet aan de norm zoals die voor landbouwdieren is vastgesteld. Voor vrij levende dieren in natuurgebieden zijn geen normen voor drinkwaterkwaliteit geformuleerd. In dit onderzoek worden de recente vondst van dioxine in het vlees van de dieren en de kwaliteit van drinkwater meegenomen. De kennis die met dit onderzoek wordt ontwikkeld kan meer inzicht geven in de gezondheid van vrij levende grote herbivoren in Nederlandse natuurterreinen. Het onderzoek wordt voor een periode van 4 jaar uitgevoerd door een AIO verbonden aan de WUR.

Energie- en Nutriëntenkringloop grazige deel Oostvaardersplassen
In samenwerking met de UvA wordt een onderzoek opgestart om de effecten van het beheer op het functioneren van het grazige deel voor plant- en diersoorten in beeld te brengen. De aandacht gaat uit naar de nutriëntenkringlopen en de relaties tussen begrazing, vegetatie, grondwater en bodem die daar een rol een spelen. Het onderzoek zal door een AIO worden uitgevoerd over een periode van 4 jaar.

reageren

geef een reactie