De afgelopen jaren is in de Oostvaardersplassen hard gewerkt aan de realisatie van een afwisselend en gevarieerd landschap. De soortenrijkdom aan planten, bodemleven, vogels en andere dieren (de biodiversiteit) krijgt een impuls door allerlei verschillende maatregelen. Deze zijn beschreven in het zogenaamde managementplan en leggen het fundament voor de toekomst van dit bijzondere vogelgebied. Er is weer een aantal onderdelen van het managementplan voor de Oostvaardersplassen afgerond zoals de aanplant van bomen en struiken waardoor de basis is gelegd voor de ontwikkeling van een bos-weidelandschap. Daarnaast is afgelopen winter in de Kitstocht een vispassage gemaakt. Hierdoor kan vis migreren tussen de Lage Vaart en het water binnen het grazige deel van de Oostvaardersplassen. Kleine vis is een belangrijke voedselbron voor reigerachtigen en de lepelaar. Ook is het aantal edelherten in het gebied op het gewenste niveau. Het werk is echter nog niet klaar: het graven van een visslenk en een andere vispassage is nog niet af. Daar zal in 2023 en 2024 verder aan gewerkt worden. Ook aan de beleving van het gebied wordt verder gewerkt: dit jaar worden bruggen vervangen in de Driehoek en wordt verder gewerkt aan de ontwikkeling van Poort Oostvaardersplassen Lelystad en Almere.

Conform het beleidskader en het managementplan voor de Oostvaardersplassen heeft Staatsbosbeheer de afgelopen jaren gewerkt aan het verminderen van het aantal grote grazers. Door het terugbrengen van de grote herbivoren naar een aantal van in totaal 1100 dieren (500 edelherten en in totaal 600 runderen en paarden) komt er herstel van de variatie in de vegetatie en daarmee gepaard gaat de biodiversiteit in het gebied verder omhoog. Staatsbosbeheer staat aan de lat om het beleid, vastgesteld door Provinciale Staten van Flevoland, uit te voeren.

Edelherten

Het afgelopen winterseizoen heeft Staatsbosbeheer het aantal edelherten in de Oostvaardersplassen conform het geldende beleidskader substantieel verlaagd. Sinds augustus 2022 tot 1 mei 2023 zijn er bijna 1800 edelherten uit het gebied gehaald. Dat betekent dat het aantal edelherten in het gebied is verlaagd tot circa 500. Het edelhertvlees is voor consumenten te koop via Grutto.com. Een deel van de herten blijft in het gebied liggen als voedsel voor insecten en aaseters als raven, zeearenden en vossen.

Runderen en paarden

Ook de heckrunderen zijn momenteel op het gewenste aantal van 300 dieren. Voor wat betreft de konikpaarden zijn de afgelopen jaren maatregelen uitgevoerd om de aantallen te verlagen zoals verhuizing naar andere natuurgebieden of slacht. Dit betekent dat Staatsbosbeheer vanaf nu ieder jaar regulier beheer uitvoert op de aantallen grote herbivoren, net zoals in andere natuurgebieden in Nederland het geval is. Dit jaarlijkse beheer van de populaties is noodzakelijk om de doelstellingen voor het natuurgebied te halen: met een rijk vogelleven en meer biodiversiteit.

Aanvullende maatregelen

Het is dit seizoen gelukt om de aantallen edelherten substantieel te verlagen doordat er aanvullende maatregelen in het faunabeheer genomen zijn. Zo zijn er schuilmogelijkheden voor de faunabeheerders in het gebied aangebracht en is er vaker in de vroege ochtend gewerkt. Daarnaast zijn er meer ondersteunende medewerkers ingezet zodat de faunabeheerders zo optimaal mogelijk hun werk konden uitvoeren. Bovendien werd de afschotperiode verlengd tot 1 mei. Staatsbosbeheer kan zich vanaf dit moment richten op regulier, jaarlijks beheer van de grazers in het gebied. Volgens het beleidskader kunnen we, nu het afschotplan gehaald is, monitoren hoe de vegetatie in het gebied zich verder ontwikkelt.

Struiken en bomen

In 2020, 2021 en 2022 is een half open bos-weidelandschap aangeplant. In 17 verschillende ‘exclosures’, met een totale oppervlakte van 150 hectare, zijn struiken en bomen ingeplant (zie blog). Dit biedt een landschap waardoor de soortenrijkdom in het gebied toeneemt en dat beschutting biedt aan de grote grazers bij extreme weersomstandigheden, zoals vastgelegd in het beleidskader.

De ‘reset’ van het moeras

In oktober 2021 werd het ‘laagste punt’ in het proces van de moerasreset bereikt. Grote delen van de ‘Grote Plas’ kwamen droog te staan en zijn een paradijs voor foeragerende trekvogels. Door een laag waterpeil krijgt moerasvegetatie de kans om zich uit te breiden. In 2022 is de groei van de moerasvegetatie goed op gang gekomen. Wanneer het gewenste oppervlakte rietland bereikt is, wordt het waterpeil geleidelijk weer omhoog gezet. In de toekomst wordt er een dynamisch waterpeil gehanteerd. Hierbij worden natte perioden met een bijbehorend hoger waterpeil afgewisseld met drogere perioden met een lager waterpeil.