Afgelopen dinsdag 23 januari vond de eerste vrijwilligersbijeenkomst van Nationaal Park Nieuw Land plaats.  Een goedbezochte avond voor ontmoeting tussen de verschillende vrijwilligers, terreinbeherende organisaties Flevo-Landschap, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer en andere betrokkenen bij het jongste nationaal park van Nederland.

Een zaal vol vrijwilligers

Elke 6 weken organiseren we een vrijwilligersbijeenkomst voor vrijwilligers van de Oostvaardersplassen. Een avond waarop we onze excursie-, monitoring- en beheervrijwilligers informeren over de laatste ontwikkelingen in het gebied en verdieping geven op bepaalde onderwerpen. Bij de bijeenkomst op 24 januari werd het echter groter aangepakt en zijn alle vrijwilligers van heel Nationaal Park Nieuw Land uitgenodigd. De Oostvaardersplassen maakt net als Marker Wadden,  Lepelaarplassen en het Markermeer deel uit van Nationaal Park Nieuw Land.

Het op één na grootste nationaal park van Nederland, en het enige nationaal park op ‘nieuw land’,  gecreëerd door de mens. Ecologisch gezien was dit natuurlijk al één systeem, een paradijs voor (water)vogels. Voor bezoekers is het gebied als nationaal park aantrekkelijker, tevens werkt het voor het beheer van en onderzoek in de gebieden beter om het gebied als één geheel te zien en de samenwerking op te zoeken.

Vogels kijken al lang over grenzen heen

Mark Waaijenberg, projectleider van de ontwikkeling van het Nationaal Park Nieuw Land, luidde de avond in met een korte geschiedenis van het ontstaan van het nationaal park sinds 2018 en het belang van het creëren van dit samenhangende geheel aan natuurgebieden voor een betere beleving én bescherming van de natuur.  Boswachters van de verschillende beheereenheden kregen daarna de kans om iets te vertellen over ‘hun’ gebied. Wouter Wubben (gebiedsmanager Oostvaardersplassen) trapte af met een verhaal over ontwikkeling en grote projecten in de Oostvaardersplassen waaronder de vismigratieroute, de moerasreset en de vorming van een bosweidelandschap, waardoor we al voorzichtig de eerste positieve effecten op het vogelleven kunnen delen.

Norbert Kwint van het Flevo-Landschap vertelde enthousiast over de ‘oerbossen’ en ‘zeiknatte’ graslanden van de Lepelaarplassen, die samen met de Oostvaardersplassen een enorme aantrekkingskracht hebben op waanzinnig veel eendensoorten, wilde en kleine zwanen en natuurlijk de zeearend. Marker Wadden werd vertegenwoordigd door boswachter Elsa Pater. Zij vertelde een verhaal over bewuste landaanwinning voor het vergroten van de biodiversiteit (in tegenstelling tot de twee andere natuurgebieden, waar dit meer een mooie toevalligheid was). Een verhaal over letterlijk pionieren van mens en vogel, van successie en verandering in vegetatieontwikkeling en het ouder worden van dit piepjonge landschap.

Visdief, kluut en lepelaar worden door Camilla Dreef op de ‘voet’ gevolgd

Camilla Dreef (ecoloog en vogelonderzoeker) knoopte de gebieden aan elkaar met een presentatie van de eerste resultaten van het vogelonderzoek dat sinds het ontstaan van Marker Wadden plaats vindt. De kluut, de visdief en de lepelaar blijken uit zenderonderzoek alle gebieden van het nationaal park in verschillende perioden te gebruiken. Zo blijkt de Lepelaar in 2021 massaal in het moeras van de Oostvaardersplassen te foerageren omdat het laagje water door de moerasreset precies ondiep genoeg was om goed in te kunnen vissen, terwijl ze in andere perioden elders in het nationaal park te vinden zijn. De kluut blijkt hier in de broedperiode later van te profiteren, wanneer het water volledig is weggestroomd en er daardoor veel droge grond vrij komt om te broeden, wat ze ook doen op de kale grond aan de oevers van de Marker Wadden.

De visdief blijkt steeds dichter bij huis te foerageren, wat een eerste aanwijzing geeft voor het verbeteren van de waterkwaliteit van het Markermeer, één van de doelen van de aanleg van Marker Wadden. Opmerkelijk is dat er sinds 2019 een Lepelaarkolonie is ontstaan op de strekdam bij Lelystad, aan de grens van het nationaal park maar niet behorend tot één van de natuurgebieden. Zo kan ‘op papier’ geen van de gebieden dit meerekenen voor haar instandhoudingsdoelen, maar ze hebben wel binnen het nationaal park een plekje gevonden nadat het moeras van de Oostvaardersplassen was droog gevallen en ze hier niet meer veilig van predatoren waren om te broeden. Met dit zenderonderzoek wordt duidelijk dat het gebied voor de vogels al functioneert als één geheel. Door meer inzicht te krijgen in hun bewegingen en de verklaring hiervan vanuit het landschap en de omstandigheden op dat moment, kunnen de verschillende organisaties beter op elkaar afstemmen wat er moet gebeuren om het de soorten die zich hier thuis voelen naar de zin te maken.

Een nationaal park waarin verbinding en samenwerking zo belangrijk zijn

Deze vrijwilligersavond gaf vrijwilligers (én boswachters) meer inzicht in de verschillende gebieden, de ontwikkelingen en het nationaal park als samenhangend (ecologisch) geheel. Er werden kritische vragen gesteld over het vergroten van de bereikbaarheid en de balans die daarin gezocht moet worden. Als reactie werd gegeven dat bezoeken aan de natuur zorgt voor meer betrokkenheid van een groter deel van de samenleving, doordat zij de natuur kunnen beleven. Het bleek dat veel vrijwilligers nog niet ‘over de grens’ van hun natuurgebied zijn gestapt om ook de andere delen van het nationale park op te zoeken. Ze werden dan ook hartelijk uitgenodigd om dit snel te doen. Met deze avond is in ieder geval een grotere connectie ontstaan tussen de mensen die zich bezich houden met de verschillende gebieden van dit bijzondere nationale park. Daarmee wordt Nationaal Park Nieuw Land óók voor de mensen, steeds meer een samenhangend geheel.

.