www.boswachtersblog.nl/ Veluwe

Herstel stuifzandlandschap Kootwijkerduin

11 januari 2023 Boswachter Laurens Jansen in Veluwe

situatie van voor 2016 op topotijdreis.nl

Op het Kootwijkerduin zijn we eind 2022 gestart met grootschalig herstel van het open stuifzandlandschap. Zoals de naam het al zegt, het Kootwijkerduin is een stuifzandgebied. Het gebied is ongeveer 56 hectare groot en de afgelopen decennia is het “duin” steeds verder dichtgegroeid. Specifieke flora en fauna soorten hebben stuifend zand nodig om zich te herstellen.

Op de topografische kaarten van topotijdreis.nl is goed te zien dat het Kootwijkerduin de afgelopen jaren flink is veranderd. De eerst kaart is uit 2016, al was het gebied toen al veel verder bebost dan op deze kaart zichtbaar is. De tweede kaart geeft de situatie op dit moment weer. Doel van de werkzaamheden is de situatie van de kaart uit 2016 te herstellen.

Huidige situatie

Staatsbosbeheer beheert het Kootwijkerduin als natuurtype zandverstuiving. Dit is vastgesteld in het beheerplan van het gebied. Door achterstand in het beheer is het gebied veel verder dichtgegroeid dan de bedoeling is. Ook de stikstofdepositie heeft bijgedragen aan het versneld dichtgroeien van het Kootwijkerduin. Op de kaart van topotijdreis uit 2016 is te zien dan ongeveer 10 procent van het gebied bebost was. Dit is precies zoals het in de richtlijn van het beheertype ook beschreven staan. Het herstel heeft dan ook als doel terug te gaan naar een situatie vergelijkbaar met 2016 met ongeveer 10 procent boomvormers en bos. Dit is dus een behoorlijke ingreep waarbij ongeveer 20 a 25 ha jong bos en opslag van grove den zal worden weggehaald.

Eind december is een begin gemaakt met de werkzaamheden. Met behulp van machines wordt het overgrote deel van de dennenopslag en het jonge bos verwijderd. Ook grotere bomen zullen worden gekapt. Karakteristieke vliegdennen blijven staan.

Het hout dat vrijkomt wordt gebruikt voor verschillende toepassingen zoals hout voor kratten of vezelplaten voor keukenkastjes. De kwaliteit van het hout bepaalt welke bestemming het krijgt. De (dunne) opslag van de grove den wordt versnipperd. Sinds een aantal jaar hangen op de houtstapels in onze gebieden  labels met uitleg over de bestemming van het hout. Op de website waargaatdithoutnaartoe.nl kunt u meer lezen over de toepassing van hout uit de bossen en natuurherstel projecten van o.a. Staatsbosbeheer en andere terreinbeheerders.

De werkzaamheden krijgen in de toekomst nog een vervolg. Na het openmaken van het gebied zullen we de komende jaren ook het terrein gaan plaggen om het stuifzand ook echt open te maken. Bij deze werkzaamheden wordt de strooisellaag afgeschraapt tot op het kale zand.

Doel van de werkzaamheden is het open stuifzandlandschap te herstellen en daarmee ruimte te bieden aan het voortbestaan van karakteristieke flora en fauna van stuifzanden. Denk daarbij aan bijzondere korstmossen zoals hamertjesblad, insecten zoals blauwvleugelsprinkhaan en de pionierssoort buntgras. In het gebied komt ook een bijzondere paddenstoel voor. Het jonge naaldbos zal op deze specifieke locatie blijven staan.

Foto: Feller Buncher aan het werk op Kootwijkerduin

Ook aan de oostkant van de Nieuw Milligenseweg, tussen het treinspoor en het fietspad, zullen we een deel van het bos terugzetten. De werkzaamheden worden uitgevoerd met een Feller Buncher. Dit is een rupskraan met arm met daarop een grijper met zaagblad. Deze zaagt de boom af en kan deze dan gelijk op een hoop leggen zodat de stammen en takken makkelijk kunnen worden afgevoerd of versnipperd. De werkzaamheden zullen naar verwachting eind februari worden afgerond.

Hondenlosloopgebied.

Het hondenlosloopgebied blijft toegankelijk tijdens de werkzaamheden. Omdat het gebied ruim 56 hectare groot is en niet op elke plek tegelijk gewerkt wordt kunnen hondeneigenaren het gebied gewoon blijven gebruiken. Let wel goed op uw hond en geef de machines de ruimte tijdens de werkzaamheden.

Boswachter Laurens Jansen

reageren

geef een reactie

  • Petra Schuijling
    29 mei 2023 om 13:17

    Beste Staatsbosbeheer, beste Laurens,

    Ook ik ben behoorlijk geschrokken van hoe er met het gebied is omgesprongen. Ik begrijp dat er een plan achter zit, maar waarom niet gekozen voor een middenweg? Bijv. enkel zaailingen weghalen (en die elders terugplanten) en het mos/heide op bepaalde stukken wegschrapen of door schapen laten begrazen? Accepteren dat het gebied mss verder begroeid is dan oorspronkelijk bedoeld, maar dat dat ook oke is? Dat er nu weer andere vormen van leven zijn, op hun eigen manier net zo waardevol 🙂

    Daarnaast vind ik het lastig te accepteren omdat we wereldwijd grootschalig nieuwe bomen aanplanten – daar zelfs geld voor doneren – en hier kan het ‘zomaar’ andersom.

    Tot slot vind ik dat we niet met de natuur moeten omgaan alsof het een object is, iets wat buiten ons staat. We zijn zelf immers ook natuur. Wat zegt dit over ons?

    Bedankt voor het lezen.

    Hartelijke groeten,
    Petra Schuijling

  • Theo van Goor
    7 mei 2023 om 07:33

    Ook hier blijkt weer uit de emotionele reactie vanuit het publiek hoe moeilijk het is de rationele benadering van de terreinbeheerder bij elkaar te brengen. Je kunt niet van het publiek verwachten dat zij de ins en outs van bosbeheer snappen. Men reageert vanuit eigen ervaring en persoonlijke binding met ‘hun’ stukje natuur. SBB wordt gestuurd door beleid, richtlijnen en toekomstvisie. Heldere communicatie op publieksniveau is de oplossing. Sorry, die is absoluut voor verbetering vatbaar. De lokale ‘emotionele eigenaren’ van zo’n gebied verwachten er praktisch bij betrokken te worden. Niet enkel een briefje ophangen, maar mensen aanspreken en uitleggen op een manier tussen emotie en ratio in. Bij voorkeur in een zeer vroeg stadium zodat als de eerste boom valt dit is voorbereid en de klap niet zo hard binnen komt. Zelf woon ik Koudhoorn, ben qua groen- en bosbeheer behoorlijk onderlegd. Toch heb ik geen flauw idee wat er allemaal op stapel staat in de bossen rond ons buurtschap. Er gebeurd van alles, bomen massaal gemarkeerd, paden verbreed, doel van paden veranderd (ruiterpaden), randen van paden beplanting grof er uitgetrokken. Chaos. Ik kan nog bedenken dat dit gebied waarschijnlijk is aangewezen als intensief gebruik voor recreatie om andere delen te ontlasten, maar andere bosgebruikers snappen er geen hout van en reageren zoals hier onder dit artikel. SBB, jullie zijn wel de (grootste) beheerders van de nederlandse natuurgebieden, maar WIJ zijn met zijn allen de eigenaren. We hebben recht op te weten wat jullie van plan zijn. Als er al gecommuniceerd wordt is dat kennelijk niet duidelijk genoeg.

  • Pam
    6 februari 2023 om 12:24

    Mooi voor natuurherstel, wel erg veel gerooid…stikstof probleem? Hier blijkbaar niet.
    De nesten van vogels, eekhoorns, boom marters ook geen probleem?
    En het werk vanacht , met nodige herrie
    vanaf 13.00, is ook niet voor de herten ,vossen, marters ect. zo’n probleem blijkbaar.

  • Bert Boom
    5 februari 2023 om 13:18

    Ik mag toch aannemen dat nu er zoveel geld en moeite gedaan wordt om het Kootwijkerduin weer een mooi natuur gebied van te maken, dat het snel afgelopen is met het los laten lopen van honden. De schade die ze aanrichten qua biodiversiteit is aanzienlijk. Wat zijn de plannen. Eventueel een beperkt gebied bij de officiële parkeerplaats aanwijzen bij het treinrails gebouwtje.

    • Boswachter Laurens Jansen
      6 februari 2023 om 13:39

      Beste Bert Boom,

      Dank voor je reactie op ons blog. We zijn niet voornemens het hondenlosloopgebied op het Kootwijkerduin te verkleinen. De afgelopen jaren is het hondenlosloopgebied Caitwickerzand ten noorden van de snelweg A1 al gesaneerd. Ook de parkeerplaatsen op deze locatie zijn verdwenen. Deze locatie is teruggegeven aan de natuur.
      Ook zijn we de aanlijnplicht op het Kootwijkerzand weer streng gaan handhaven. Op deze locatie liepen in het verleden veel hondenbezitters en hondenclubs los met hun honden.
      Naast de plaatsen waar de hond moet worden aangelijnd faciliteren we ook gebieden waar de hond wel los kan lopen. Op deze plekken zijn nog steeds veel natuurwaarden te verwachten in de vorm van planten, korstmossen, insecten en paddenstoelen. Het herstel van het stuifzandgebied Kootwijkerduin is dan ook gericht op deze soorten.

  • Lia de Kok
    3 februari 2023 om 20:31

    De tranen sprongen in mijn ogen toen ik de ravage zag. Wat een verstoring. De vossenholen waren weg. De nesten van de eekhoorns zag ik niet meer. En de boom waar de bonte specht graag vertoefde is gekapt. Het lawaai van de treinen is oorverdovend omdat de natuurlijke geluidswal is weggehaald. Dat er iets moest gebeuren, snap ik. Maar zo rigoureus?

    • Boswachter Laurens Jansen
      6 februari 2023 om 13:50

      Beste Lia de Kok,

      De herstelwerkzaamheden zijn voor het Kootwijkerduin grootschalig uitgevoerd. Het gebied was zodanig dicht gegroeid dat deze ingreep noodzakelijk was.
      Op het moment van de uitvoering kan het als storend worden ervaren. De werkzaamheden worden bewust in de winterperiode uitgevoerd om de verstoring voor soorten tot een minimum te beperken. Tijdens de ecologische inventarisatie zijn door ons geen vossenholen aangetroffen. Wel zijn de bijzondere jeneverbes en een zeldzamen paddenstoel aangetroffen. Deze gebieden/soorten zijn voor de werkzaamheden afgezet met linten. Op korte termijn zijn de werkzaamheden afgerond en kan de rust in het gebied terugkeren.

  • WilkoScheeres
    17 januari 2023 om 21:22

    Weer zo’n grote kunstmatige ingreep,
    dat jaren duurt,wanneer wordt de natuur
    met rust gelaten en kan het zijn eigen gang gaan.Kleinere stukjes open zand
    is beheersbaarder en ziet er natuurlijker
    uit.Nu is het maar afwachten wat het
    wordt,de vervuiling heeft zijn invloed en
    zal id toekomst echt niet minder worden!
    Deze ingreep is belachelijk.Wat is het
    volgende?
    Nederland krijgt de natuur die het ver-
    dient en die is niet best!
    Ik zou zeggen laat de huidige natuur met
    rust én pleit voor meer,héél veel meer!

  • J. Scherf
    11 januari 2023 om 23:22

    De hoeveelheid bomen ( jong bos en oudere bomen) die verdwijnt is aanzienlijk. Worden deze bomen gecompenseerd? Zo ja, hoe en waar?

    • l.jansen@staatsbosbeheer.nl
      12 januari 2023 om 10:50

      Beste J. Scherf,

      Omdat het op papier geen natuurtype bos betreft maar stuifzand worden deze bomen niet gecompenseerd. Dit is ook geen verplichting binnen de boswet. Binnen een normale beheercyclus waren de jonge bomen al veel eerder uit het terrein verwijderd. Door de achterstand in beheer en de versnelde groei door de stikstofdepositie zijn de jonge dennen nu uitgeroeid tot grotere bomen.
      Recent hebben we ook natuurherstel uitgevoerd bij het Kootwijkerveen. Daar is bos verdwenen wat ook als bos stond aangemerkt. Het bos op de locatie wordt wel gecompenseerd door de Provincie Gelderland.

      Laurens Jansen

  • willy lammers
    11 januari 2023 om 20:11

    Wat fijn dat men aan het Kootwijkerduin zoveel aandacht besteed. Ik heb daar vroeger als kind heel wat rond gelopen.

i

Mis geen enkel bericht van dit boswachtersblog