De wereld onder water: hij vormt de ideale tegenhanger van onze eigen wereld. Historici beweren wel dat het zo veelvuldig voorkomen van beelden van het onderzeese in de eind negentiende-eeuwse literatuur, met name in Frankrijk, direct verband houdt met de industrialisatie en verstedelijking: het oceanische terrein als vlucht uit de werkelijkheid. Misschien verklaart het zelfs de populariteit van de enorme aquaria die dierentuinen in die tijd installeerden.Het was voor velen een aangename schok toen wetenschappers ontdekten hoe geweldig de vormenrijkdom van de mariene natuur echt is. Wereldberoemd in zijn tijd was de Duitser Ernst Haeckel (1834-1919). Vooral zijn werk Kunstformen der Natur, uitgebracht tussen 1899 en 1904 beïnvloedde tal van kunstenaars, waaronder Klee en Kandinsky. Haeckel toont ons het leven in zee, ook het microscopische, op prachtige platen waarin alles voor de duidelijkheid (of schoonheid) een tikkeltje ‘verbeterd’ is.
Haeckel inspireerde ook glaskunstenaars. Dat toont momenteel het Nationaal Glasmuseum in Leerdam dat hedendaagse kunstenaars, vaak uit andere disciplines, uitdaagde ‘iets te doen met Haeckel’. Dat levert veel interesants op, zoals een installatie van Jan Taminiau en prachtige zeediertjes van filigraan glasslierten door hoedenontwerpster Irene Bussemaker. Maar niemand komt in de buurt van ‘onze’ meester A.D. Copier (1901-1991) die via zijn docent ‘Kunstformen’ had leren kennen, met zijn kwallen ‘doorzichtig en opaal als glas’.
Op de tentoonselling kom je weinig te weten over de geheel eigen theorieën van Haeckel, die bijvoorbeeld voor Darwins publicatie van The descent of man de mens al opnam in zijn evolutieleer. Ook over Haeckels racisme wordt gezwegen. Maar het is dan ook een glasmuseum. Het toont ons wel de fantastische glasmodellen die Leopold en Rudolf Blaschka ontwikkelden op basis van Haeckels plaatwerk. Al die ongewervelden kun je niet opzetten en op sterk water verkleuren ze. In glas weergegeven worden ze haast werkelijkheid en konden ze voor lessen dierkunde gebruikt worden. Zo komen, net als bij Haeckel, kunst, natuur en wetenschap bijelkaar.