Afgelopen dinsdag was het 115 jaar geleden dat Staatsbosbeheer werd opgericht. We vieren dus geen kroonjaar, maar even stilstaan bij onze historie, dat doen we wel. Ondermeer door een aantal filmpjes op onze site te tonen (vanaf september) waarin we bijzondere zaken uit ons verleden belichten. Denk aan de eerste bevers die ooit werden uitgezet, de laatste eekschiller enzovoorts. Gister namen we het filmpje over bermtoerisme op. De foto’s van bermtoeristen uit pak ‘m beet 1955-1965 blijven verbazen. Niet alleen zie je auto’s kriskras geparkeerd in de berm of op taluds, met vaak stelletjes op een lakentje op de grond, ook zijn er veel mensen komen fietsen. En allemaal hebben ze dezelfde kijkrichting: naar de weg. Men zocht niet het groen op om van de natuur te genieten, nee de rand van het bos was nu eenmaal ook de rand van de weg. En daar ging het om: auto’s kijken. (Dat werd al in de jaren zestig vastgesteld door de socioloog Heytze).
Na de armoe van de jaren dertig en de ellende van de oorlog, kregen in de jaren vijftig velen het voor het eerst beter. Voor arbeiders en ‘de kleine middenstand’ kwamen er verplichte en doorbetaalde vakanties, er waren loonstijgingen. In 1961 werd de vrije zaterdag ingevoerd en kregen we echte week ends. Met wat sparen en lenen kon je misschien wel een Daf 600 kopen. Of een van de vele andere goedkope auto’s die tweejaarlijks op de RAI geïntroduceerd werden. In 1950 had een op de honderd Nederlanders een auto. In 1960 was dat een op de twintig.
Uiteraard ging niet iedereen langs de weg zitten. Staatsbosbeheer had door dat de Nederlander mobieler en vermogender werd en beschikte over meer vrije tijd. Het was een kwestie van tijd of de ‘volksrecreatie’ (term van toen) ontdekt de natuur. Hoe ga je daarmee om? Er waren tot in de jaren zestig nog houtvesters die met het hoofdkantoor belden als ze toeristen in het bos gesignaleerd hadden. Dat was toch niet de taak van de beheerder, mensen welkom heten in de natuur? Maar van hogerhand was besloten dat het dat wel degelijk was. Staatsbosbeheerder Wim van der Kloet had al in 1956 bij het rijk bepleit dat recreatie in de vrije natuur een taak van de overheid was en dat Staatsbosbeheer de organisatie was die de boel moest faciliteren. En dat hebben we gedaan, en ik zou zeggen dat hebben we heel goed gedaan. Wie heeft nou nooit aan een picknicktafel van Staatsbosbeheer gezeten? Maar we legden ook fraaie recreatiewegen aan, kon je lekker door het bos rijden. Dat idee hadden we uit Amerika, waar met name aan de oostkust al in jaren twintig urban parkways werden gerealiseerd, voornamelijk voor woon-werkverkeer maar wel met picnic areas en scenic pullouts.
Maar even terug naar het echte bermtoerisme, uit de tijd van een boterham met tevredenheid en soms een glaasje ranja. Toen was geluk heel gewoon, zou je denken. Maar die fietsers, wilden die niet óók een auto? En die Dafrijders, moesten die niet een grotere auto? Een van de allerbeste bronnen om iets van ‘de gewone man’ in de twintigste eeuw te weten te komen is De Kampioen, inderdaad het blad van de ANWB. Zo’n 130 jaargangen heeft die club online gezet. Je ziet de consumptiemaatschappij voor je ogen ontstaan. De advertenties zijn hilarisch -de malligheden die ons als onmisbaar werden aangesmeerd. Dat is natuurlijk nog steeds zo. Maar gewoon wandelen, de gewaarwording dat je niks meer nodig hebt, dat is pas -durf ik het woord te gebruiken – genieten.