Ook niet jarig, en toch krijg ik een cadeautje. Uitgeverij Querido bestaat honderd jaar en liet maar liefst 100.000 exemplaren drukken van een bloemlezing uit het oeuvre van Toon Tellegen: Heden niet jarig. Om uit te delen.
Ik vind het een vreemde bekentenis maar ik had nog nooit iets van Tellegen gelezen. Achteraf lijkt me dat haast onmogelijk, toch is het zo. Gisteravond ontdekte ik pas hoe goed zijn dierenverhalen zijn (die publiceert hij al sinds 1984) en besloot dat ik mijzelf zijn verzameld werk voor kerst cadeau geef.
Tijd bij Tellegen trekt zich niks aan van de klok of kalender en ruimte is rekbaar. Hij voert de pad op die in de toekomst leert kijken, maar het vermogen verliest naar het verleden te kijken en zo zijn verjaardag van gister alweer vergeten is. Een fabelverteller met minder talent had daar de lezer een simpele moraal uit laten distilleren. Bij Tellegen kun je  je afvragen of er wel sprake is van moraal. De pad voorziet namelijk dat hij een kussen voor zijn verjaardag krijgt. Dat wil hij wel. Zo geschiedt, en als hij op zijn kussen zit, blikt hij af en toe in de toekomst, en ziet dat hij nog heel lang kan blijven luieren. Helemaal tevreden. De pad had de aardworm, van wie hij het kussen kreeg, ook heel even in de toekomst laten kijken. Maar die schrok zo dat hij afzag van dat vermogen. Moraal? Lesje? -hooguit misschien een vingerwijzing niet te oordelen. Merk je trouwens hoeveel woorden ik nodig heb om een heel kort verhaaltje van Tellegen na te vertellen? Alle woorden bij hem zijn eenvoudig en hij gebruikt er niet één te veel. In een zin kan hij de hele wereld veranderen.
Als bij Tellegen, in een nieuw verhaal, speciaal voor deze feestuitgave, de muis zijn verjaardag viert, doet het diertje dat thuis en de olifant slingert aan de lamp heen en weer en de neushoorn komt ook nog. Wat nou ruimte?
Tellegen heeft een uitgesproken gevoel voor humor. Het komt zelden voor dat ik schaterlachend een boek(je) lees. Kijk:
“Op een ochtend kreeg de eekhoorn een brief.
Beste eekhoorn,
Morgen ben ik jarig.
Ik vier mijn verjaardag schriftelijk.
Zal ik je een schriftelijke taart sturen?
De secretarisvogel”
Heel veel dierenverhalen, van de fabels van Aesopus, Van den vos Reynaerde tot Mickey Mouse van Disney en Iwerks, gaan over mensen. Ze houden ons een spiegel voor. Zo makkelijk is het bij Tellegen misschien niet maar het lijkt alsof hij bij de kreeft afrekent met een inhalige narcist. De kreeft is alleen met zichzelf in dialoog en besluit zichzelf de hazelmuis cadeau te doen die hem er in eerste instantie op had moeten wijzen dat het überhaupt zijn verjaardag is…
Met Tellegen heb je geen cursus mindfulness nodig. “Als ik de olifant was, dacht de wezel, dan zou ik iedereen laten weten dat ik morgen jarig ben. Dan kon ik vandaag voorbereidingen treffen.” En: “Hij [de wezel] hield bijna evenveel van nagenieten als van voorbereidingen treffen en dingen die hem te binnen schoten.” Helder. Ik koop dat verzameld werk vandaag nog.

Toon Tellegen, Heden niet jarig. Uitgeverij Querido, Amsterdam – Antwerpen 2015
Met geweldige illustraties (linosnedes van Mance Post).