Bewoners van een zorginstelling aan het werk in de natuur (foto: Dieuwertje Bravenboer)

Marten van Dijken heeft een bijzondere blik op de natuur. Vanuit het Staatsbosbeheerkantoor in de Drentsche Aa, vanuit zijn tuinkamer aan de Beilerstraat in Assen of vanuit zijn hut in een boomgaard net buiten de stad deelt hij dit graag met jou. Staatsbosbeheer biedt plaats aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, door een groene, gezonde leer-werkomgeving te bieden. Zo bieden we maatschappelijke arbeidsparticipatie, juist ook voor kwetsbare groepen in de samenleving. Marten stond aan de wieg van de bijzondere combinatie van participatie en natuur in Drenthe.

Iets wat inmiddels een gewoon beeld in het Nederlandse landschap is, kwam in het begin van de negentiger jaren neer op een hoop gepionier, doorzettingsvermogen en eindeloos geduld. Op een zorginstelling aan de rand van Assen pakten een aantal mensen een bijzondere activiteit op. Een activiteit die op dat moment voor ons land uniek was. Een activiteit met vooraf een simpele vraag: heb jij wel eens een boom gevoeld, heb je die bast wel eens gestreeld, heb jij wel eens humus geroken? Heb jij wel een boompje omgezaagd, een houtril gemaakt? Heb jij een thermosfles? Een broodtrommel? Neem die mee en ga je mee de natuur in? Geen doelloze slenterpartij, maar daadwerkelijk de natuur in om die een handje helpen.

En die onbekende groep ging leven, leven met het ritme van de seizoenen, weg buiten de instellingshekken, leven met de wereld om hun heen. Ongedwongen, een plek in de maatschappij krijgen met de natuur als grote drijfkracht, dat was en is het waar het om draaide. Onwetend dat decennia later Staatsbosbeheer, in een prachtig project, verbindend, hier een heel bijzondere rol in zou gaan spelen. Geen ecologische zones, geen wildtunnel, geen ecoduct. Maar het verbinden van mensen, mensen met elkaar, met de maatschappij, door en met de natuur. Zorg voor natuur en landschap, dat was er al. Maar zorg voor mensen, mensen met een verhaal: dat werd voor Staatsbosbeheer zomaar een ander nieuw verhaal.

‘Het mooie is: dat hebben jullie gemaakt’

Een luide stem klinkt over het zandpad, iets verderop een driftig geluid van een beugelzaag. Vlakbij, bijna onzichtbaar verscholen, zit geknield een gebogen man met een takkenschaar, vakkundig, zo lijkt het, een hazelaar terug aan het zetten. Een eind verder aan het pad sleept iemand met een grote tak en werpt haar op een stapel takken. ’Goed zo, dat doe je goed, de dikste kant naar voren. En dan mag je de volgende tak ophalen’.

Als een hecht team is een groep mensen aan het werk. Mooi veilig, met ruime afstand tot elkaar is iedereen zijn taak aan het doen. Hun begeleider loopt heen weer en ziet toe dat alles veilig gebeurt. Vanmorgen na de koffie zijn ze vanaf hun werkplaats vertrokken. Na een korte begrijpelijke briefing, zijn de gereedschappen, de verplichte verbandtrommels en niet te vergeten de handschoenen, achter in de bus gelegd. Na ook nog weer een korte uitleg op de locatie, is de ploeg al weer flink wat meters opgeschoten, om de houtsingel aan een eeuwenoud zandpad uit te dunnen. Hier en daar worden open plekken in de singel gemaakt, of zoals de boswachter die gisteren even op bezoek was het zo mooi uitlegde: ‘kijkvensters in het landschap’ gemaakt.

‘Kijk maar’ zei hij, ‘als je nu als wandelaar over dit pad loopt, kan je, als door een raam, af en toe prachtig het landschap achter de singel inkijken. En het mooie is: dat hebben jullie gemaakt. Door jullie kunnen de wandelaars zien hoe mooi het uitzicht áchter de singel is.’

Alleen maar winnaars

Op veel plekken inmiddels in het hele land, heb je kans zo’n groep tegen te komen. Zorggroepen, met iedere groep zijn eigen identiteit. Mensen die mogen zijn wie ze zijn. De één hard aan het werk, zonder op of om te kijken, een ander in diepe verstilling, dan weer hoorbaar met eigen geluiden. Geluiden van hún natuur. En hoe mooi is het om te zien dat dat kleine boompje aan de rand van Assen uitgegroeid is tot een prachtige sterke boom vol met gesteltakken. Gesteltakken reikend overal naar toe: naar instellingen, zorgboerderijen, grote en kleine initiatieven, tot over de grenzen heen. Allemaal met één doel: buiten zijn, buiten in de natuur. En je dienstverlenend opstellen, ieder met zijn of haar gave. En altijd kijkend naar wat je kan, en niet naar wat je niet kan. Lukt het je een keer niet, dan is er altijd die betrokken begeleider die naast je staat.

Staatsbosbeheer heeft het project met beide armen omarmt, in een pracht van een samenwerking vanuit haar sociale en maatschappelijke betrokkenheid. Wat geweldig, met alleen maar winnaars. De deelnemers zelf, hun ouders, hun woonvormen, Staatsbosbeheer, de wandelaar…

En er is nog een winnaar: de natuur zelf. Al die grote en kleine, vooral handmatige klussen: bezanden van wandelpaden, kleinschalig plaggen, verwijderen van ongewenste opslag, verwijderen of aanbrengen van rasters, zwerfvuil, onderhoud van recreatieve voorzieningen, plaatsen van landhekken, oude historische landschapselementen onderhouden, enzovoort, enzovoort.

Kijk en luister maar eens goed, neem eens de tijd, maak een praatje, zie én hoor hoe trots ze zijn. Die bijzondere wachters van het landschap.

De zorgboswachters van de natuur.

Meer weten over Staatsbosbeheer en arbeidsparticipatie? Kijk eens op onze website