De soort kwam al een aantal jaren voor in de Weerribben en de vraag was hoe lang het zou duren voordat de sierlijke witsnuitlibel in Fryslân zou opduiken. Het antwoord kwam afgelopen zondag toen libellenkenners Jacob Bosma en Marchel Stienstra een aantal dieren zagen rondvliegen in een petgat in de Brandemeer. Vandaag sprak ik Jacob Bosma en stelde hem een aantal vragen over deze bijzondere waarneming.

Een mooie vondst…
Dit is voor ons een mijlpaal. We zijn erg blij dat we de sierlijke witsnuitlibel hebben waargenomen. Deze soort is altijd zeldzaam geweest in Nederland en nu waargenomen in Fryslan. We maakten een vreugdesprong zondag. Ons vermoeden dat de sierlijke witsnuitlibel op deze plek voorkomt bleek juist.

Was het intuïtie, was het voorgevoel?
Tja, zeg het maar. De timing was in ieder geval perfect. De sierlijke witsnuitlibel neemt de laatste jaren in aantal toe in de Weerribben en naar ons idee was het een kwestie van tijd dat deze libellensoort zich in de Rottige Meente en Brandmeer zou vestigen. De afstand tussen Weerribben en Rottige Meente is vrij klein en goed te overbruggen voor deze soort. Met deze gedachte hebben we de afgelopen weken een aantal potentieel geschikte petgaten uitgezocht en routes uitgezet. Afgelopen zondag was onze eerste telmoment en het was gelijk raak. In korte tijd zagen we zeven mannetjes rondvliegen. We waren blijkbaar op het juiste tijdstip en op de juiste plaats in het gebied.

Wat maakt deze waarneming bijzonder?
De sierlijke witsnuitlibel is een kritische soort. De larven leven alleen in petgaten met kraakhelder water en een rijke watervegetatie. Deze plekken komen nog maar weinig voor. De sierlijke witsnuitlibel is een indicatorsoort. Als je dit dier tegenkomt, weet je dat de waterkwaliteit uitstekend is. Gelukkig zien we op steeds meer plekken de kwaliteit van het water verbeteren en dat verklaart ook de toename van deze mooie libellensoort. Als je dit dier aantreft, kun je ervan uitgaan dat het leefgebied ook geschikt is voor veel andere bijzondere planten en dieren.

Zoals…
Het viel ons op dat er in dit petgat veel waterplanten voorkomen die je elders weinig ziet, zoals verschillende soorten fonteinkruid en krabbenscheer. Ook zagen we veel andere libellensoorten zoals gevlekte witsnuitlibel, bruine korenbout, viervlek en smaragdlibel. Al deze soorten geven aan dat het hier gaat om een gebied met een hoge natuurkwaliteit.

Je zou de soort eerder in de Rottige Meente verwachten, gezien de korte afstand met De Weerribben.
Klopt, dat dachten wij ook. Vandaar dat we zondagochtend zijn begonnen langs de Scheene. Hier liggen namelijk ook een aantal mooie petgaten die erg geschikt zijn voor de sierlijke witsnuitlibel. Helaas zagen we hier geen dieren rondvliegen, dus zijn we smiddags naar de Brandemeer gereden en daar was het gelijk bingo. Nu we weten dat de soort hier vliegt, zullen we de komende tijd ook de petgaten in de Rottige Meente in de gaten houden.

Hoe herken je de sierlijke witsnuitlibel?
Het dier is ongeveer vier centimeter groot. Het achterlijf begint grijs-blauw en verandert halverwege in zwart. Het achterlijf van het mannetje is dikker en eindigt in een knotsvorm. Daarnaast heeft het dier een ‘witte snuit’ en ontleent daaraan de naam. Het sierlijke zit vooral in het gedrag van de mannetjes, die vanaf een blad van een gele plomp – een pompebléd- of een waterlelieblad sierlijke ‘rondedansjes’ maken. Het zijn echte territoriumdieren. De mannetjes vliegen voortdurend rond en verjagen andere mannetjes. Afgelopen zondag waren de omstandigheden ideaal: zonnig, ruim 20 graden en weinig wind.

Tip van Jacob:
Neem een goede verrekijker mee. De dieren laten zich goed van afstand bekijken en je voorkomt daarmee dat je het leefgebied verstoort.

Boswachter Henk-Jan van der Veen

Zie ook het filmpje over de sierlijke witsnuitlibel van Omrop Fryslân

[youtube https://www.youtube.com/watch?v=22d3PmnHOtg&w=560&h=315]