Veld met paarse dovenels in de Garst.

Zzzzzoemmmm zzzoeeeemmm. Tijdens mijn ronde door natuurgebied de Garst hoor ik niet alleen de vogeltjes weer volop fluiten, maar laten ook andere dieren van zich horen. In dit geval een klein, harig beestje...

Het behaarde beestje vliegt van bloem naar bloem en rust af en toe op een steen. Het harige zwarte uiterlijk met donkerrood aan het uiteinde van het lichaam glanst mooi in de zon, waardoor het vachtje van fluweel lijkt. Ik volg het voorbeeld en ga vlakbij in het gras zitten om het diertje eens goed te bekijken. Het is een steenhommelkoningin!

Aansterken na de winterslaap

Op de steen warmt de koningin zich even op om vervolgens weer verder te vliegen naar de volgende paarse dovenetel. Die staan er genoeg in dit grasland. Dat de steenhommel op een steen gaat zitten, heeft in principe niks met de naam van het beestje te maken. Die heeft te maken met de rode punt. De Latijnse naam is Bombus lapidarius en dat kan je vertalen als: “in steen gehouwen hommel”.

Deze koningin heeft de winter overleefd en is op zoek naar bloemen met nectar en stuifmeel om aan te sterken. Want, er staat haar een belangrijke taak te wachten! Ze is nu nog helemaal alleen, maar haar doel is om een hele nieuwe kolonie te stichten. En daar moet je een beetje fit voor zijn natuurlijk.

Als de koningin genoeg gegeten heeft en opgewarmd is, is het tijd om aan het werk te gaan. Ze moet op zoek naar een geschikte plek om te nestelen. Dit doen steenhommels zowel boven als onder de grond. Geschikte plekken zijn bijvoorbeeld onder boomstronken of stenen, nestkastjes, spouwmuren of oude muizenholen.

Tijd voor de inrichting van het nest

Als de koningin een mooie plek heeft gevonden, is het tijd voor de inrichting. Ze maakt een broedkamer en ze fabriceert voedselpotjes gemaakt van was. Deze potjes worden gevuld met nectar en stuifmeel en dient als voedselvoorraad. Vervolgens is het tijd om eitjes te leggen. Die omhult de hommelkoningin met een laagje was en gaat er daarna op zitten broeden. Je zou zeggen dat het wat lastig om je alleen voort te planten zonder mannetjes in buurt, maar voor haar winterslaap is de koningin door meerdere mannetjes bevrucht.

Uit de eitjes komen larven die gevoed worden door de koningin met vers stuifmeel en nectar. Na een dag of tien verpoppen de larven zich om na twee weken als werksters uit de cocon te kruipen. Deze werksters kunnen zich later niet voortplanten en zijn er dan ook alleen om de koningin te helpen met klusjes.

Hulp van de werksters

Als de werksters groter zijn, gaat de koningin verder met het leggen van nieuwe eitjes. Vanaf nu is dit de enige taak van de koningin. Bij het verzorgen van deze broedsels helpen de werksters die uit de eerste eitjes zijn gekomen. Ze houden het holletje warm, breiden de nestplek uit en zorgen voor genoeg te eten. Als er genoeg werksters zijn, is het tijd om eitjes te leggen waar mannetjes en nieuwe koninginnen uitkomen. De larven die extra voedsel krijgen, worden koningin. Uiteindelijk bestaat de kolonie uit zo’n 100 tot 300 hommels.

Bruidsvlucht

De nieuwe koninginnen vliegen op een gegeven moment uit om te paren. Dit wordt ook wel de bruidsvlucht genoemd. Ze paart hierbij soms met meerdere mannetjes. De jonge koninginnen proberen voor de winter genoeg vetreserves op te bouwen door veel te eten. Daarna zoeken ze een geschikte plek om te overwinteren. De rest van de familie is dan al niet meer in het land der levenden.

Vervolgens begint het in de lente allemaal opnieuw. En daar zijn we nu. Ik kijk nog even naar de steenhommelkoningin en bedenk me wat voor werk ze nog gaat verzetten de komende tijd. En daar maak ik een diepe buiging voor.

Boswachter Beppie