Hermelijn in winterkleed - Foto: Jonathan Leeuwis

Op maandag vroeg in de ochtend rij ik met mijn auto de Dannemeerweg op richting het Dannemeer. Er worden vanaf 15 januari tot half februari door de gemeente werkzaamheden verricht aan de randen van het fietspad, waardoor het knuppelpad afgesloten moet worden. Bewapend met mijn gelamineerde aanplakbiljetten en nietapparaat begin ik vol goede moed aan de nieuwe week. Plots wordt mijn aandacht op de weg afgeleid door een witte flits die over de weg beweegt...

Wit, een beetje wit of bruin
Ik stop de auto en pak gauw mijn verrekijker erbij. Het is een hermelijn! In de warmere maanden zijn hermelijnen bruinig met een witte buik. De hermelijn die ik zie, is een beetje bruin en een beetje wit. In koude delen van gebieden waar hermelijnen voorkomen wordt de vacht in de winter spierwit, zoals in Scandinavië. In warmere gebieden vaak maar gedeeltelijk of helemaal niet wit, zoals in Frankrijk. Nederland ligt op de grens tussen koud en niet koud. Daarom kan je hier in de winter hermelijnen tegenkomen die wit zijn, een beetje wit of bruin. Die witte kleur is handig om niet op te vallen in de sneeuw én met deze witte vacht houden ze veel beter warmte vast. Maar omdat het hier niet zo vaak meer sneeuwt en warmer wordt, is het ook niet meer nodig voor de hermelijn om van kleur te veranderen.

Zwarte staartpunt
De hermelijn hoort bij de marterachtigen. Ik vind het soms lastig om deze dieren te onderscheiden van elkaar. Maar de hermelijn heeft in elk geval één heel herkenbaar kenmerk: de zwarte staartpunt. Deze staartpunt zorgt ervoor dat roofdieren die wel een lekker hapje hermelijn lusten, afgeleid raken. Het dier staat op het menu van onder andere de vos, uilen en andere roofvogels. Deze predators duiken dan richting de opvallende staartpunt en missen dan de wegvluchtende hermelijn.

Maar een hermelijn kan er zelf ook wat van!

Grote prooien
Met zijn langgerekte lijf, korte poten en een lengte tot ongeveer 40 centimeter, zou je verwachten dat dit roofdier niet al te grote prooien achterna gaat. Niets is minder waar. Prooien die twee keer zo groot als hen zijn, pakken ze met gemak: van konijnen en hazen tot aan een muskusrat. Met een fikse beet in de nek overmeesteren hermelijnen hun prooien.

Met die korte poten kunnen ze niet heel snel rennen, daarom bewegen ze met golvende sprongen effectief op hun doel af. Dit wordt ook wel de martersprong genoemd. Ze zijn daarnaast ook dol op woelratten en verschillende soorten muizen. Ook kunnen hermelijnen goed klimmen. Ze klimmen soms dan ook in bomen op zoek naar vogeljongen of eieren om op te eten.

Minder leefgebied
Hermelijnen kunnen in principe overal voorkomen: op open plekken, in bossen, duinen, houtwallen, op akkers, en in vochtig terrein. Er is alleen één voorwaarde: er moet voldoende dekking zijn.

In 2020 is de hermelijn op de rode lijst gekomen van kwetsbare soorten, maar al sinds 1950 is het verspreidingsgebied met ruim 66 procent afgenomen in Nederland. Dit komt omdat er in het leefgebied van de hermelijn teveel onderbrekingen zijn zoals wegen, waterwegen met hoge oevers waar ze niet uit kunnen klimmen en steden. Op deze manier wordt het lastiger om als populatie uit te breiden en zijn ze kwetsbaarder voor roofdieren, omdat deze overgangsgebieden vaak vlak en kaal zijn. Dit geldt natuurlijk voor veel meer diersoorten.

Door verschillende natuurgebieden door de jaren heen aan elkaar te verbinden, is het Natuurnetwerk Nederland ontstaan. Het Roegwold is hier ook onderdeel van, en daarmee het Dannemeer. Het zorgt ervoor dat verschillende soorten dieren zich makkelijker kunnen verplaatsen zonder onderbrekingen. Hopelijk kan dit door heel Nederland nóg verder uitbreiden, zodat we nog lang kunnen genieten van bijvoorbeeld de hermelijn.

Ik kan overigens maar kort van deze vreugdevolle ontmoeting genieten, want de hermelijn in kwestie sprint met een vaart de berm in. Maar mijn week kan meteen al niet meer stuk.

Boswachter Beppie