www.boswachtersblog.nl/ Texel

Tuinwallen, kenmerkend voor hoge land van Texel

13 april 2015 Boswachter Erik van der Spek in Texel

IMG_1561 web
Tuinwallen zijn onlosmakelijk verbonden met Texel. Zij horen zowel bij de stuwwal tussen Oost en Den Hoorn als bij de duinen. Hoger gelegen gebieden, waar sloten niet gebruikt konden worden om percelen van elkaar te scheiden en het vee op zijn plaats te houden. De discussie over hoe tuinwallen gebouwd moeten worden, met ruit of stapel zoden is ondertussen verstomd, nu zoden met de kraan gesneden en gestapeld worden. Dat er meerdere antwoorden juist zijn blijkt uit een rapport van de Cultuurtechnische Dienst uit 1951 over perceelsscheidingen op het eiland Texel.

Drie typen tuinwal
Er worden drie typen tuinwal besproken. Als waarschijnlijk oudste en meest oorspronkelijke vorm in gebruik op armere hogere zandgronden een tuinwal bestaande uit achtlagen van twaalf centimeter dit op elkaar gestapelde graszoden. Soms volledig uit graszoden opgebouwd, maar ook met onderste drie tot vier lagen bestaande uit een dubbele rij zoden opgevuld met grond. Dit lijkt dus erg op de huidige manier van tuinwallen bouwen.
Type twee was een tuinwal opgebouwd uit drie lagen ruitzoden. Hele dikke zoden werden op hun kant gezet en gestapeld. De onderste laag was 40cm hoog, de volgende twee 30cm, de ruimte tussen de zoden werd met losse grond opgevuld en goed vast gestampt. Het geheel werd met de dekzode bekroond. Deze methode is op Texel maar beperkt mogelijk omdat meestal de grond niet stevig genoeg is. Dit werd deels ondervangen door de tuinwal breder te maken zodat de zoden onder een flauwere hoek kwamen te staan.
Type drie is lang het meest gebruikt, deze bestond uit vier lagen ruitzoden van 30cm, 27cm, 24cm en 20cm breed. Bij dit type mocht de grond minder stevig zijn, zolang de zode maar tamelijk vast was.
Op de dekzode werd aan beide zijde van de tuinwal een lage afrastering van gladdraad en later prikkeldraad geplaatst om te voorkomen dat de schapen op de tuinwal klommen.

Duintuinwal
Er wordt beschreven dat langs dat op tuinwallen langs de rand van de duinen in plaats van deze draad wel duindoorntakken werden gestoken als natuurlijk prikkeldraad. Bekend is dat dit op de tuinwallen in de duinen ook de gewoonte was. Vermoedelijk waren de tuinwallen hier vaak lager en werd het gebrek aan hoogte gecompenseerd door de duindoorntakken. In de duinen waren op veel plaatsen ter plekke geen zoden te winnen en moesten die van verder weg worden aangevoerd. Duindoorntakken waren een stuk lichter om te vervoeren.

Kosten
Ook zijn de kosten vergeleken. De aanleg van een tuinwal kostte toen fl. 224,60 per 100m, urusgaas fl. 213,40 en een elektrisch raster vanaf fl. 771,50 per 1000m. Voor de jaarlasten kwam dit op fl. 29,21; fl. 20,70 en fl. 11,32
????????

Onderhoud
Voor het onderhoud van de tuinwallen werd aan weerszijden een strook grasland van 2,5m niet bemest om hier op die manier een goede vaste zode te hebben voor het herstel van de tuinwal. Elke winter werden de tuinwallen nagelopen en waar nodig opgeknapt. Doordat de tuinwal mee begraasd kon worden kon de kenmerken bijzondere planten groei vanonder andere muizenoortje en grasklokjes bij het ouder worden tot ontwikkeling komen. De bijzondere Texelse zandbij en klokjesdikpootbij profiteerden daar op hun beurt weer van.

boswachter Erik van der Spek

Bron: Schrammmeyer J 1951 Rapport van verschillende soorten van perceelsscheidingen op het eiland Texel

reageren

geef een reactie

  • Sander Gerritsen
    10 november 2017 om 14:48

    Hallo Erik,
    Wij hebben tijdens ons archeologisch onderzoek aan de Groeneplaats in Den Burg resten gevonden van een oude tuinwal die rondom het oude klooster liep. Vandaar mijn interesse. Weet jij toevallig wie veel verstand heeft van oude historische tuinwallen op Texel? Dank vast.

  • Blewbird
    13 april 2015 om 19:28

    Mooi! Ik moet zeggen dat ik wat moeite heb met de nieuwe tuinwal om schapenboet De Nederlanden. Op een of andere manier lijkt die niet helemaal passend. Maar misschien is hij ook gewoon nog te nieuw.

    • Erik van der Spek Staatsbosbeheer Texel
      16 april 2015 om 20:33

      Hij is natuurlijk nog erg vers. Vroeger stonden hier ook tuinwallen en veel meer dan er nu zijn gemaakt. Dat is ook de reden om ze hier te bouwen, samen met de schapenboet wordt zo iets van de historie zichtbaar.

i

Mis geen enkel bericht van dit boswachtersblog