De koning van de Hollandse weide heeft zorg om zijn opvolgers. foto Mark Kras

Mooi weidevogel-Nederland verkeert in crisis.
Nederland is een ongekend mooi natuurland. Geen natuur in de zin van groots, woest en ongerept. Maar juist een natuur van kleine puzzelstukjes die in de loop der eeuwen steeds nauwer op elkaar aansloten en een mozaïek vormden van wereldwijd ongekende schoonheid. Maar de klad zit erin. Ooit was de zin ‘It’s the economy, stupid’ . De slogan waarmee Bill Clinton de Amerikaanse verkiezingen won. Nu is dit de reden dat we grote moeite hebben om de klimaat- en biodiversiteitscrisis het hoofd te bieden.

De koning in nood

Maar laat ik het verhaal in deze column klein houden. Het leed is dan al groot genoeg. De koning van de Hollandse weide is in nood. Al jarenlang lukt het nauwelijks om jongen groot te brengen. Het gebied waar ze leven is steeds kleiner geworden.  Ze zijn verdreven door Engels raaigras en betonnen kolossen. Wat een kleine honderd jaar geleden nog het rijkste land was waar de grutto’s van konden dromen, zijn het nu losse enclaves in een harde en haastige wereld.

Ze staan er niet alleen voor
Gelukkig staan ze niet alleen. Enerzijds omdat het lot dat hen treft het lot is van vele andere weidevogels, maar ook omdat er vele zeer bevlogen vrijwilligers, boeren en wetenschappers aan hun zijde staan. In Zuid-Holland zijn de aantallen grutto’s met de helft afgenomen. Vijftig procent minder  in enkele decennia! De grutto’s die we in de weide aantreffen zijn veelal overlevenden in plaats van nieuwe aanwas.

Voedsel en roofdieren

Maar waarom? Al jaren wordt er onderzoek gedaan en op basis van de conclusies worden er maatregelen in het natuurbeheer toegepast. Maar zelfs in een weidevogelreservaat als De Wilck nabij Zoeterwoude lukt het met alle inspanningen van vrijwilligers, boeren, wetenschappers en gebiedsbeheerders niet om het tij te keren. Reden om met financiering van de provincie Zuid-Holland een onderzoek te starten naar twee mogelijke oorzaken waarom de prinsen en prinsessen van de weide niet groot worden: voedsel en roofdieren.

Een onderzoek CSI waardig

In de komende jaren wordt op verschillende manieren gekeken naar het voedsel zoeken van zowel de grutto’s als de rovers van hun jongen. Overdag wordt door vrijwilligers en onderzoekers volgens vaste methodes geobserveerd: waar de grutto’s en hun jongen zich bevinden, hoe het grasland er daar uitziet en welke roofdieren er aanwezig zijn.  Met cameravallen worden nesten in de gaten gehouden. Zowel om te zien welk dier er eieren rooft maar ook welke prooidieren de plaatselijke buizerd naar zijn jongen brengt. De buizerds worden ook gezenderd om te zien in welk gebied ze jagen. Mochten er prooiresten worden gevonden tijdens het onderzoek, dan worden deze op DNA onderzocht. Tot slot wordt zelfs een poging gedaan om met geluidsopnamen van alarmroepen en met nachtkijkers te achterhalen welke nachtelijke roofdieren het op de grutto’s hebben voorzien.

Kortom, een veelomvattend onderzoek waar CSI (Crime Scene Investigation, onderzoek naar een plaats delict) niks bij is. Met als uiteindelijk doel te achterhalen wat de oorzaak is dat de koning zijn erfopvolgers niet groot krijgt. En in tegenstelling tot CSI zal het onderzoek niet in 50 minuten tot een dader leiden, en vast ook niet in een seizoen. Dus laten we je achter met een ‘cliffhanger’ en de vraag: blijf je ons volgen voor de ontknoping van onze eigen CSI de Wilck?