Grootoorvleermuis op de Kop van Schouwen

Een constante temperatuur, vochtig en vooral lekker donker. De bunkers op de Kop van Schouwen zijn ideaal als overwinteringsplek voor vleermuizen. Maar doen ze dat ook? We gingen op pad met Jan Piet Bekker van Zoogdierenwerkgroep Zeeland om vleermuizen te tellen.

Klimmen, klauteren en tijgeren
Zo’n vleermuizentelling is gelijk een goede gymnastiek oefening. De bunkers in de Meeuwenduinen en Boswachterij Westerschouwen liggen op afgelegen delen in de natuurgebieden en zijn vaak volgestoven met zand. De doorgangen zijn daardoor moeilijk bereikbaar. We moeten klimmen, klauteren en tijgeren maar dat alles voor een mooi doel; het inventariseren van vleermuizen.

Atlantikwall
In de Tweede Wereldoorlog hebben Duitsers bunkers aangelegd op de Kop van Schouwen. De meeste bunkers maakten deel uit van de Atlantikwall. Een meer dan 5.000 kilometer lange verdedigingslinie langs de kust van Noorwegen naar Spanje en dus ook langs onze Zeeuwse kust. Er zijn meer dan 200 bouwwerken geplaatst in onze Schouwse duinen die nu een belangrijke functie hebben als overwinteringsplek voor vleermuizen.

Van grootoren tot watervleermuizen
In zeven verschillende bunkers telden we drie verschillende soorten vleermuizen. We vonden in totaal drie franjestaarten, negen watervleermuizen en zes gewone grootoorvleermuizen. Dat zijn minder watervleermuizen ten opzichte van vorig jaar, maar wel meer grootoorvleermuizen en franjestaarten. Eerder deze winter vond Jan Piet elders op de Kop van Schouwen de zeldzame ingekorven vleermuis in gebied van Natuurmonumenten.

Ingeklapte oren
Grootoorvleermuizen klappen normaliter hun oren onder hun vleugels tijdens de winterslaap.  Alleen het oorklepje, de tragus, blijft dan zichtbaar (zie foto onderaan). We vonden tijdens de tellingen twee eigenwijze exemplaren die slechts één oor ingeklapt hadden. Een grappig gezicht, zo’n flapoor!

Overwinteren
Vleermuizen zijn nachtdieren. Ze slapen overdag en worden ’s nachts actief. Dan gaan ze op zoek naar insecten, motten en muggen. In de nazomer is de paartijd. De mannetjes roepen vanaf vaste plekken naar langs vliegende vrouwtjes. Naarmate het insectenaanbod afneemt en de temperatuur daalt in het najaar, zoeken ze bunkers op om te overwinteren. Bunkers zijn uiterst geschikt als winterverblijf dankzij het constante en koele klimaat. Ook de hoge luchtvochtigheid is belangrijk en het is er donker en stil.

Lichaamstemperatuur van 4 graden
Tijdens de winterslaap daalt de lichaamstemperatuur van vleermuizen tot de omgevingstemperatuur – 4 tot 8 graden-, zodat ze vrijwel geen energie meer verbruiken. Vleermuizen verliezen gemiddeld zo’n 25% van hun lichaamsgewicht tijdens hun winterslaap. Nu de temperatuur buiten stijgt worden de dieren wakker en gaan ze ’s nachts op zoek naar een lekker hapje.