Spreeuwen boven hun overnachtingsplek

De lucht kleurt rood en de schemer kondigt het einde van de dag aan. Samen met een collega ben ik aan het werk geweest in een bos vlakbij Bad-Nieuweschans. We ruimen onze laatste spullen op om daarna richting de werkschuur te gaan. Ineens horen we een geluid dat steeds dichterbij komt.

We kijken richting het riet en zien in de verte een enorme zwarte wolk opdoemen, die steeds van vorm verandert. Het geluid van de klapperende vleugels en het gekwetter wordt harder en harder. Er komen steeds meer nieuwe zwarte wolken bij. De ene is nog spectaculairder van vorm dan de andere. Ontelbaar veel spreeuwen komen onze kant op.

Sluipen door het riet
Ik loop een stuk door het riet, naar de rand van het water. De luchtshow gaat onverminderd door. Ik zet grote stappen op de vochtige grond en probeer zo zachtjes mogelijk de plek te bereiken waar deze zwarte wolken van spreeuwen samenkomen. Een sloot zorgt ervoor dat ik niet meer verder kan. Ik verschuil me achter het riet om de vogels niet te verstoren.

Ik zie iets wat ik nog nooit van zo dichtbij heb gezien. Een enorme zwarte vlek van spreeuwen die stuk voor stuk op stengels riet zijn neergestreken, met honderden exemplaren al zwermend boven zich. Heel dichtbij, op ooghoogte. Hun zwarte kleur heeft een paarsgroene gloed. In deze tijd van het jaar zie je ook duidelijk de witte spikkels in hun verenkleed.

Miljoenen spreeuwen
Rondom de herfst zijn er miljoenen spreeuwen in ons land. Een gedeelte van ‘onze’ spreeuwen, die gebroed hebben in Nederland, staan op het punt om te vertrekken naar andere oorden om te overwinteren. Dit zijn landen als België, Noordwest-Frankrijk en Zuid-Engeland. Deze najaarstrek duurt ongeveer van juni tot in november. Een ander deel blijft hier overwinteren, samen met spreeuwen die uit landen als Scandinavië en Rusland zijn over komen vliegen.

Als de broedtijd voorbij is, zoeken spreeuwen elkaar aan het einde van de dag op om samen de nacht door te brengen in bijvoorbeeld bomen of rietvelden. Zo ontstaan de grote zwarte wolken. De enorme wolken zijn zo opvallend dat andere spreeuwen ze van heinde en ver zien. Ze vliegen er naar toe om aan te sluiten en mee te zwermen richting de overnachtingsplek.

Botsingen?
Al zwermend is het eigenlijk best knap dat de vogels niet constant tegen elkaar aanbotsen. Naar dit fenomeen hebben onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen onderzoek gedaan. Uit het onderzoek is gebleken dat spreeuwen allemaal dezelfde snelheid aanhouden, zo’n 36 kilometer per uur. Daarnaast houdt elke spreeuw maximaal 7 soortgenoten in de gaten tijdens het vliegen. Als iedereen dat doet en er verandert iets in de formatie (er moet bijvoorbeeld weer een spectaculaire bocht gemaakt worden), dan is iedereen snel op de hoogte.

Het zwermen zorgt daarnaast bij roofvogels die wel een lekker hapje spreeuw lusten ook voor verwarring. Het is lastig om voor deze rovers één dier te vinden als prooi.

Samen overnachten
Achter het samen overnachten zit uiteraard ook een idee. Door samen te zijn, zijn er meer ogen gericht op toekomstige gevaren. Ook kunnen spreeuwen elkaar de volgende dag volgen naar goede plekken om te eten, die al eerder ontdekt zijn. Het samenkomen is dus ook van informatieve aard.

Ik sta nog een tijdje te kijken naar de steeds groter wordende zwarte massa voor me. Eigenlijk wil ik hier de hele avond wel blijven om te kijken naar deze prachtige vogeltjes. Maar ik verkies toch liever mijn eigen bed boven een rietstengel om te overnachten. Niks ten nadele van de keuze van de spreeuwen natuurlijk.

Boswachter Beppie