www.boswachtersblog.nl/ Noord-Brabant

Terugblik: een jaar na de brand in de Deurnsche Peel

20 april 2021 Boswachter Lieke Verhoeven in Noord-Brabant

De Deurnsche Peel is een uniek natuurgebied met bijzondere hoogveennatuur, een gebied dat het beschermen meer dan waard is!

Het is vandaag precies een jaar geleden dat er een grote brand uit brak in de Deurnsche Peel. Op maandag 20 april 2020 greep het vuur in korte tijd om zich heen, en zette uiteindelijk 710 hectare natuur in het hoogveengebied in brand. De brand had een grote impact op de natuur, maar ook op vele hulpverleners, omwonenden en collega’s. Een jaar later blik ik terug op deze ingrijpende gebeurtenis, aan de hand van foto’s en momenten die veel indruk op mij (en anderen) hebben gemaakt.

Maandag 20 april

Ik weet het nog goed, het gevoel dat me overviel toen ik enkele honderden meters verwijderd was van het oprukkende vuurfront, dat zich met angstaanjagende snelheid verspreidde. Ik voelde me machteloos en klein. De brandweer was snel ter plaatse, en niet veel later werd ook de hulp van defensie ingeroepen met helikopters. Het was indrukwekkend om te zien dat iedereen zich zo hard inzette om de brand onder controle te krijgen, maar later zou blijken dat het nog 2 maanden zou blijven nasmeulen voordat het vuur écht uit was.

Dit was een van de eerste foto’s die ik maakte op maandag 20 april. De gigantische rookwolken die de brand veroorzaakte waren tot bij Eindhoven te zien
Dag en nacht werd er doorgewerkt om de brand onder controle te krijgen. Zo was de speciale hand-crew van de Veluwe ook in de nacht aan het blussen (foto: Walter van Bussel)
Het geluid van de helikopers van defensie was angstaanjagend. Dagenlang vlogen meerdere helikopers met grote waterzakken op en neer om de brand vanuit de lucht te blussen
Satelietbeeld van maandag 20 april, enkele uren na het ontstaan van de brand (beeldmateriaal via Pierre Markusse)
Satelietbeeld van maandag 27 april, een week na de brand. Het sein brand meester was gegeven, maar er volgden nog vele weken van nasmeulend veen en steeds opnieuw oplaaiend vuur (beeldmateriaal via Pierre Markusse)
Dit was het beeld van de droge veenbodem die nog weken nasmeulde. De rook zorgde voor veel overlast in de omgeving
In de nazorg fase was Staatsbosbeheer aan zet voor het natmaken van het smeulende veen. Wekenlang waren er aannemers in het gebied om met waterkanonnen en handmatig blussen het veen af te laten koelen. Wanneer dit niet voldoende was en het vuur toch weer oplaaide, werd de brandweer ingeschakeld
Het blussen van het veen was echt maatwerk. Nauwkeurig werden de hete plekken (soms wel meer dan 400 graden Celcius) opgespoord met een warmtemeter, om deze vervolgens af te laten koelen door de bodem open te spitten en nat te maken (foto door Eric Brinkhorst)

Sporen van de brand

Als je nu door de Deurnsche Peel loopt, zie je op sommige plekken nauwelijks meer dat het gebied een jaar geleden op zijn kop stond. Ik vond het bijzonder om te zien hoe snel de natuur zich, soms slechts enkele dagen nadat het had gebrand, alweer tot leven kwam. De planten liepen weer uit, en de vogels kwetterden alweer fanatiek in de kale bomen. Blijkbaar werd het zwartgeblakerde maanlandschap toch al weer snel geschikt geacht om naar voedsel te zoeken of een nestje te bouwen. De natuur is zeker veerkrachtig, maar helaas zijn de planten die vooral van de brand profiteren het pijpestro en de adelaarsvaren. Soorten die juist ook een groot aandeel hebben in het brandgevaarlijker maken van het gebied.

Op andere plekken zijn de sporen van de brand nog veel beter zichtbaar. De zwartgeblakerde berken staan er somber bij. Bij sommige bomen is het veen enkele decimeters weggebrand, waardoor hele wortelstelsels bloot zijn komen liggen. Gelukkig zien we wel dat de typische hoogveensoorten, zoals het veenmos, veelal gespaard zijn. De meeste hoogveensoorten gedijen goed in een vochtige omgeving, en natte natuur is gelukkig een stuk minder brandbaar.

Fotograaf Jan van de Kam vond een nest boompiepers onder een van de golfplaten van het onderzoek naar de gladde slang. Blijkbaar vond de boompieper dit een geschikte plek om haar kuikens uit te broeden (foto door Jan van de Kam)
In de boerenkuilen in de Liesselse Peel kwam gelukkig op enkele plaatsen de lavendelheide weer volop tevoorschijn tussen de verbrande pollen met pijpestro
De ronde zonnedauw is ook een kenmerkende hoogveensoort. Deze plant is hier goed beschermd gebleven tussen het vochtige veenmos, en heeft gelukkig nauwelijks schade ondervonden van de brand
Dat de vochtige plekken beter gespaard zijn gebleven dat de droge plekken in het hoogveen bewijst ook deze fitis, die zijn nestje had gemaakt tussen de pollen pijpestro. Doordat het tussen de pollen vochtiger was is het nest gespaard gebleven tijdens de brand. Helaas zijn de eieren niet uitgekomen, wellicht door de hitte van het vuur (foto en verhaal van Jan van de Kam)
Ook de moeder van dit reekalf vond het verbrande gebied geschikt genoeg om haar jong te laten rusten. Bijzondere ontmoeting voor mijn oud-collega Jap Smits (foto door Jap Smits)
Een bizarre gewaarwording: bloed uit een boom? Waarschijnlijk is het boomsap zo heet geworden dat het als het ware is ‘gekarameliseerd’, waardoor het een stroperige roodkleurige substantie is geworden
Een bijzonder maanlandschap toonde zich in de Liesselse Peel na de brand. De brand zorgde ervoor dat de contouren van de boerenkuilen weer goed zichtbaar werden, uniek om deze turfstekers putten zo ‘kaal’ te zien

Onderzoeken en aanbevelingen

Naar aanleiding van de brand zijn vorig jaar verschillende onderzoeken uitgevoerd, waar aanbevelingen uit naar voren zijn gekomen. Hier schreef ik eerder al een blog over. Op de lange termijn zal vernatting van het natuurgebied gunstig effect hebben op de brandveiligheid. Binnenkort gaat project Leegveld van start, wat al een grote stap in de goede richting zal zijn. Maar ook voor het verbeteren van de brandveiligheid op korte termijn wordt een hoop werk verzet. Zo zijn er schapen ingezet voor begrazing en zijn er stukken gemaaid, om de hoeveelheid brandbare massa (van voornamelijk adelaarsvaren en pijpestro) te verminderen. Ook heeft er onderhoud aan kades plaatsgevonden en zijn enkele percelen met dode naaldbomen gekapt.

Een kraan met rupsbanden maait stroken vrij van pijpestro en adelaarsvaren, naar aanleiding van de aanbevelingen uit een van de onderzoeken om de hoeveelheid brandbare massa te verminderen. Op korte termijn door maaien en begrazen, op lange termijn door te vernatten
De kudde schapen werd zo snel mogelijk ingezet om het jong uitlopende pijpestro kort te houden (screenshot uit documentaire De Peel in brand van L1)

Balans tussen natuurbescherming en brandveiligheid

De brand in de Deurnsche Peel was een grote ramp, niemand heeft een brand als deze gewild. Het is daarom goed om te zien dat de brand ervoor zorgt dat er intensiever wordt samengewerkt tussen de verschillende partijen, en dat er nu meer aandacht is voor het integreren van brandveiligheid in natuurbeheerplannen. We hebben immers te maken met een steeds extremer wordend klimaat, met naar verwachting langere periodes van extreme droogte. Het is daarom een gedeelde verantwoordelijkheid om te zorgen dat zowel brandveiligheid als natuurbescherming de volle aandacht krijgen. Zodat we de kwetsbare hoogveennatuur kunnen beschermen, maar ook kunnen werken aan een veilige omgeving voor de mensen die er wonen.

De Deurnsche Peel is een uniek natuurgebied met bijzondere hoogveennatuur, een gebied dat het beschermen meer dan waard is!

Meer beelden van de Peelbrand

Vorig jaar zijn er verschillende opnames gemaakt in de Deurnsche Peel tijdens en na de brand. Onder andere L1 heeft er een documentaire over gemaakt, deze is hier terug te zien. Ook is er een 360 graden panorama foto gemaakt met een drone, deze is hier te bekijken.

reageren

geef een reactie

i

Mis geen enkel bericht van dit boswachtersblog