Het is april en de lente staat voor de deur. Tijd voor een tussenbalans van de uitvoering van het managementplan, over de werkzaamheden in het grazige gebied en de grote grazers in de Oostvaardersplassen.

De afgelopen winterperiode zijn er weer stappen gemaakt in de uitvoering van het provinciale beleid. Op 22 februari schreven we al dat de beschuttingsopgave, zoals vastgelegd in het beleidskader, is gerealiseerd. In augustus 2021 is er gestart met de uitvoering van een aantal Natura-2000 maatregelen in het grazige deel van de Oostvaardersplassen. Ze hebben als doel het gebied voor een aantal belangrijke vogelsoorten nog verder te verbeteren. Het bestaat uit een aantal onderdelen:

 Visslenk en onderling verbonden poelen

In 2021 is gestart met het graven van een vismigratieroute en het onderling verbinden van poelen. Deze route moet er voor zorgen dat vis kan migreren tussen de Lage Vaart en het water binnen het kerngebied van de Oostvaardersplassen.

Volgens het Natura-2000-beheerplan is het ontbreken van vismigratie één van de belangrijkste knelpunten in het gebied. Kleine vis is een belangrijke voedselbron voor reigerachtigen zoals de lepelaar en andere vis etende vogels.

De werkzaamheden kunnen maar in een beperkte periode van het jaar worden uitgevoerd. Komend jaar en ook in 2023 zullen de werkzaamheden verder worden uitgevoerd.

Extra vernatting

Voortkomend uit de adviezen van de commissie Van Geel gaan we na de zomer tussen het droge grasland (de Beemdlanden) en het moeras aan de slag met het realiseren van een zogenaamde inundatiezone. Deze inundatiezone verzacht de nu nog harde overgang tussen het moeras en het grazige deel. Door het opzetten van het waterpeil en een grondwal die het water tegenhoudt, ontstaat zogenaamd plasdras grasland dat o.a. aantrekkelijk foerageergebied is voor steltlopers en andere vogels (vergelijkbaar met de Waterlanden, ook in het kerngebied van de Oostvaardersplassen). De wal is gemaakt van grond die vrijkomt bij het graven van de visslenk en de poelen.

In oktober 2021 werd het ‘laagste punt’ in het proces van de moerasreset bereikt. Grote delen van de ‘Grote Plas’ kwamen droog te staan en vormden een paradijs voor foeragerende trekvogels. Het is nu zaak om het waterpeil de komende periode laag te houden zodat de moerasvegetatie weer de kans krijgt om zich uit te breiden met 500 hectare. Wanneer dit doel bereikt is wordt het waterpeil geleidelijk weer opgezet en wordt er een dynamisch waterpeil gehanteerd. Hierbij worden natte perioden en seizoenen met een bijbehorend hoger waterpeil afgewisseld met drogere perioden met een lager waterpeil.

Terugbrengen aantal grote grazers

In november 2021 is conform het beleidskader en het Managementplan voor de Oostvaardersplassen het verminderen van het aantal grote grazers hervat. Doel is een stand van het aantal grazers te bereiken die past bij een gevarieerd landschap met een rijk vogelleven.

Staatsbosbeheer staat aan de lat om het beleid, vastgesteld door Provinciale Staten van Flevoland, uit te voeren. We moeten het aantal grote grazers terugbrengen naar 1100 dieren, 500 edelherten en in totaal 600 runderen en paarden.

Op basis van de resultaten van de helikoptertelling van oktober 2021 moesten er circa 1400 edelherten geschoten worden om de doelstand van 500 dieren te bereiken. Deze winter zijn er echter maar 157 dieren geschoten. De zachte winter maakte dat de herten zeer actief en alert waren en dus moeilijk benaderbaar voor de faunabeheerders. Zeker in combinatie met de openheid van het gebied. Een koude periode zoals we vorig jaar hebben gehad, is deze winter uitgebleven. In deze koude periodes worden er doorgaans meer dieren geschoten dan op mildere dagen. Om de uiteindelijke doelstand van 500 edelherten te kunnen bereiken is meer tijd nodig dan aanvankelijk werd ingeschat. Voor de heckrunderen en paarden geldt dat we het totale aantal hebben terug kunnen brengen naar de gewenste doelstand van 600 dieren.

Conditie grote grazers

De dierenarts brengt in deze winterperiode elke 2 à 3 weken een bezoek aan de Oostvaardersplassen om de conditie van de grote grazers in beeld te brengen. De verslagen zijn te vinden op Staatsbosbeheer.nl/oostvaardersplassen. In de winter maken de grote grazers gebruik van de in de zomer opgebouwde vetreserves en de Body Condition Score (BCS) neemt in de loop van de winter geleidelijk af. Zoals afgesproken in het managementplan wordt er bijgevoerd vanaf het moment dat de gemiddelde BCS 2 is. Tijdens het laatste bezoek van de dierenarts op 31 maart  was de gemiddelde BCS van de heckrunderen 2,5. Er is op dit moment geen aanleiding om bij te voeren.