www.boswachtersblog.nl/ Rottum

Over een oude lepelaar, wolken steltlopers en de strijd om de nestkast

8 augustus 2016 Staatsbosbeheer in Rottum
Drie jonge witte kwikstaartjes

Drie jonge witte kwikstaartjes.

Bart en Doortje bloggen in de 10e vogelwachtersupdate van dit seizoen vanaf Rottumerplaat:

“Vanuit onze woonkamer in het vogelwachtershuis hebben we zicht op een oude witte krakkemikkige nestkast waar nu al voor het tweede jaar een witte kwikstaart in broedt. Meerdere paartjes witte kwikstaarten broeden hier op het eiland, en niet alleen rond de behuizing. Ze scharrelen veel rond in het vloedmerk, waar van alles te vinden is. Ik heb een zwak voor deze bedrijvige ‘akkermannetjes’. Wellicht omdat ze ook in ons onderzoekskamp in Noord-Siberië broedden in de nestkasten die we daar voor sneeuwgorzen hadden opgehangen. Het was soms een pittige strijd tussen de sneeuwgorzen en witte kwikstaarten om het bezit van een nestkast. Hier op Rottumerplaat had dit voorjaar een paartje spreeuwen ook belangstelling voor de witte kast, maar uiteindelijk wonnen de kwikstaarten, en namen op 20 april hun intrek in dit nestkastje. Op 10 juni waren wij weer terug op het eiland en zagen hoe ze af en aan vlogen met voer. Op 11 juni vlogen hun eerste jongen uit. Enkele dagen voerden ze hun jongen nog buiten de kast, maar toen begonnen ze aan een tweede broedsel. Op 23 juni lag er al weer een ei.

Ongenode gast
Op 17 juli s’avonds om half acht zag ik één van de ouders met voer naar de witte kast komen, maar die deinsde terug. Ook de partner die even later met voer kwam durfde de kast niet in. Op 10 juli had ik vijf kleine kuikentjes in die kast gezien. En de afgelopen dagen vlogen de beide ouders af en aan met voer voor hun kroost. Wat was er aan de hand?

Witte kwikstaart in witte oude kast.
Witte kwikstaart in witte oude kast.

Ineens keek de kop van een spreeuw uit het vlieggat. Wat deed die daar nou? Ik ging kijken, en de spreeuw vloog onmiddellijk weg toen ik de kast naderde. In de kast zaten in de nestkom drie al vrij grote kuikens en vooraan lag een kuikentje dat al een tijdje dood was. Die heb ik uit de kast gehaald. Ik was nauwelijks weg of de spreeuw landde weer op de kast. Het was een nog jonge spreeuw. Daarvan zijn er nu erg veel naar het eiland gekomen. De spreeuw keek even om zich heen en dook snel de kast in. Wat deed hij daar? Een veilige schuilplaats zoeken voor de nacht? “Dat gaat niet goed”, schoot door me heen. De kwikstaartouders waren kennelijk bang voor zo’n spreeuw in hun nestkast en durfden daarom hun jongen niet te voeren. Misschien was dat ene dode jong daardoor wel van de honger gestorven. Ik weer naar buiten en de spreeuw hoorde me aankomen, want hij vloog meteen de kast uit. Tot vier keer toe bleef de spreeuw terugkeren, en joeg ik hem weer weg. Daarna bleef hij weg, maar ook de oude kwikstaarten vertoonden zich niet meer. De volgende dag voerden ze gelukkig gewoon weer hun jongen, en op 24 juli zijn de drie jongen uitgevlogen.

Geslaagd broedseizoen voor de lepelaars!
De kolonie lepelaars op Rottumerplaat breidt zich nog steeds uit. Na een laatste controle op 26 juli bleken er in totaal 69 nesten door lepelaars te zijn gemaakt. In een laat nest lag nog 1 ei en een pas uit het ei gekomen jong, terwijl er al volop jonge lepelaars rondvlogen. Lepelaars hebben een breed broedseizoen. Voor het eerst zijn dit jaar ook op Rottumerplaat door een ringploeg van de Werkgroep lepelaar o.l.v. oud-Staatsbosbeheerder Harry Horn jonge lepelaars van kleurringen voorzien, en wel op 30 mei (zie weblog 7) toen er 26 kuikens werden geringd. Op 22 juli zijn ook nog enkele van de later geboren jongen geringd.

Lepelaar voert zijn jong.
Lepelaar voert zijn jong.

Het broedseizoen is zeer geslaagd voor de lepelaars, want we zien veel jongen rondvliegen (ook veel zonder ringen), herkenbaar aan hun zwarte vleugelpunten. Van de 26 geringde jongen hebben we er inmiddels 10 teruggezien op diverse plaatsen op het eiland. Veel jongen zoeken helemaal onafhankelijk van hun ouders hun kostje bij elkaar, maar er zijn er ook bij die regelmatig blijven bedelen om voedsel.

Een oude dame of heer
We hebben ook 18 oude geringde lepelaars hier waargenomen: 15 die op Schiermonnikoog zijn geboren, 1 van Terschelling, 1 van het Duitse eiland Mellum en 1 van Vlieland. Die laatste staat op de foto hierboven: links blauw[KP] en rechts wit[KP], en is wel de meest spectaculaire van dit seizoen. Twintig jaar geleden door Harry Horn geringd als kuiken op Vlieland op 20 juni 1996, en daarna gemeld uit het Lauwersmeer en diverse andere plaatsen in Noord-Nederland, uit Frankrijk, Spanje en zelfs vanaf de Banc d’Arguin in Mauritanië, ruim 4.200 km van Vlieland. Twee keer eerder is deze lepelaar op Rottumerplaat gezien: in 1998 door de vogelwachters Date Lutterop en Giny Kasemir en in 2002 door vogelwachter Brenda Zoer. Dit jaar werd deze nu 20 jaar oude vogel vergezeld door een jong dat bedelend achter hem/haar aanvloog. Een bedelen dat beloond werd. Of dat jong ook hier op Rottumerplaat geboren is, is niet geheel duidelijk.

Lepelaars op de noordkwelder van Rottumerplaat
Lepelaars op de noordkwelder van Rottumerplaat.

Eén van de jongen die Doortje wist te fotograferen bleek dit voorjaar door boswachter Leon Kelder in Noord-Holland te zijn geringd. Dus zeker niet alle jongen die we hier zien, zijn op Rottumerplaat geboren. Ook door de grote aantallen lepelaars die we de laatste week zien, o.a. een groep van 180 rustend in de strandvlakte in het noorden, hebben we de indruk dat er heel wat rondzwervende lepelaars zijn.

Jonge torenvalk wordt aangevallen door boerenzwaluwen.
Jonge torenvalk wordt aangevallen door boerenzwaluwen.

Drie jonge torenvalken
Andere zwervers die het eiland aandoen zijn jonge torenvalken, waarvan we er maar liefst drie tegelijkertijd op bezoek hadden. Dat veroorzaakt veel paniek bij de rondom het huis broedende boerenzwaluwen, en de bij de puindammen broedende Noordse sterns. De onervaren torenvalken krijgen er dan flink van langs. Ze zijn echter opmerkelijk tam, en laten zich ook door de zwaluwen nauwelijks afschrikken. Eén torenvalk wist zelfs een bijna vliegvlugge zwaluw uit het nest te bemachtigen.

Grote wolken steltlopers
Vanuit het hoge noorden is de grote trek van de steltlopers begin augustus weer volop begonnen. Hadden we in juli al duizenden wulpen en scholeksters, die met hoogwater hun toevlucht tot het eiland zochten, nu zijn er ook ruim 10.000 bonte strandlopers, en duizenden rosse grutto’s en kanoetstrandlopers bij gekomen. Ook zijn er weer honderden steenlopers, en kleinere aantallen zilverplevieren, drieteenstrandlopers, groenpootruiters en tureluurs aanwezig. De rondkolkende zwermen zijn spectaculair om te zien.

Kleine Mantelmeeuw braakt voedsel op voor haar jongen
Kleine mantelmeeuw braakt voedsel op voor haar jongen.

Veel jonge meeuwen vliegvlug
2016 was ook voor de Kleine mantelmeeuwen en zilvermeeuwen op Rottumerplaat een prima jaar. Dat bleek al uit ons ‘baby-spreekuur’ (weblog 8), en dat hebben we op 29 juli kunnen bevestigen bij een rondgang om het eiland. De meeste jonge meeuwen kunnen nu net vliegen en dan verlaten ze de kolonies om op het strand zich verder door hun ouders te laten verwennen. Dat geeft ons de gelegenheid om ze te tellen. Aan de hand van hun ouders kunnen we vervolgens een schatting maken hoeveel van de jonge meeuwen Kleine mantelmeeuw zijn en hoeveel zilvermeeuw. Opvallend waren dit jaar de grote aantallen kleine mosseltjes die de meeuwen voor hun jongen aanvoerden.

Kleine mosseltjes staan hoog op het menu van jonge meeuwen
Kleine mosseltjes staan hoog op het menu van jonge meeuwen

In vorige jaren vielen vooral de zilvermeeuwnesten op door de grote aantallen nonnetjes (een ander schelpdier) die er omheen lagen, maar die stonden dit jaar nauwelijks op het menu. Dit was het jaar van de kleine mosseltjes. Daarnaast waren er ook meeuwen die zich op kleine mesheften of krabben hadden gespecialiseerd.

Uiteindelijk leverde de telling ons bijna 1700 jonge meeuwen op: 1150 Kleine mantelmeeuwen en 550 zilvermeeuwen.”

Vogelwachters Bart Ebbinge (tekst) en Doortje Dallmeijer (foto’s)

PS: RTV Noord belde n.a.v. dit blog met Bart: http://www.rtvnoord.nl/nieuws/166402/Lepelaars-broeden-goed-dit-jaar

reageren

geef een reactie

  • Sea eagle on Dutch Rottumerplaat island | Dear Kitty. Some blog
    8 augustus 2016 om 11:00

    […] Rottumerplaat wildlife, May 2016: here. And here. And June-July 2016: here. August 2016: here. […]

i

Mis geen enkel bericht van dit boswachtersblog