In de discussie over het begrazen van de duinen komt ook regelmatig het idee naar voren om konijnen te gaan uitzetten. De konijnenstand is immers extreem laag en met konijnen heb je minder andere grazers nodig. Bij het begrazingsbeheer is het verminderen van het aantal grazers op het moment dat de konijnenstand zich gaat herstellen vanaf het begin uitgangspunt geweest. Daarbij rekent Staatsbosbeheer er ook op dat koeien en paarden kunnen helpen om het konijn de kans te geven het duin weer te gaan bevolken. Konijnen grazen bij voorkeur op korte vegetaties en de grazers zorgen er voor dat die aanwezig blijft. Tot nu toe laat een natuurlijkherstel van de konijnenstand op zich wachten, mede doordat er steeds nieuwe ziekten opduiken. Vroeger werden er in de duinen wel konijnen gehouden, ook in de Duinen van Texel was er nabij Akiab konijnen waranda. In het wild kweken van konijnen is dus mogelijk.

Hoe uitzetten?
De Vereniging voor Bos- en Natuureigenaren heeft in een infoblad de uitkomsten van een veldwerkplaats weer gegeven. Uitzetten blijkt de meeste kans op succes te hebben:
• In herfst en winter
• Met 15-40 exemplaren
• Omgeving droog genoeg om te leven en vochtig genoeg voor goed voedsel
• Geen transport over grote afstand en voor elk konijn een kist
• Kunstburchten, bijvoeren en een tijdelijk hek
In de eerste 8 dagen sneuvelen er veel door predatie en verdoving en vaccinatie leiden tot extra sterfte.
In Nederland is verplaatsing van konijnen nog niet erg succesvol geweest. In Nationaal Park De Hoge Veluwe lijkt het uitzetten van op de Maasvlakte overlast gevende konijnen wel blijvend succes te hebben. De eerste drie jaar nam het aantal flink toe, maar daarna zorgen myxomatose en mogelijk VHS voor een enorme terugval. Daarnaast weten we nog niet waarom de konijnstand in de kalkarme duinen geen herstel laat zien en in de kalkrijke duinen wel.
Voor het uitzetten van konijnen kan vontheffing verkregen worden van het verbod om dieren of eieren van dieren in de vrije natuur uit te zetten en ze daarvoor te vangen en te vervoeren. Daarvoor zal ook duidelijk moeten zijn dat hierdoor geen onnodig lijden wordt veroorzaakt.

Waarom zijn er weinig konijnen?
Ooit waren er zoveel konijnen, dat zorgden voor een afwisselend landschap met kort gras, bloeiende kruiden, open struweel en stuivend zand. Hun holen werden gebruikt door tapuit, bergeend en holenduif. En ze waren zelf voedsel voor hermelijn en kiekendief. Maar ze zorgden ook voor schade in de helmaanplant en bij de boeren, reden om hun aantal te beperken. Vanaf 1954 treed myxomatose op en sinds 1980 het virus VHS. Of deze ziekten herstel van de populatie nog steeds tegen gaan, of dat andere factoren belangrijker zijn is de vraag. De kans bestaat ook dat we te weinig geduld hebben om de natuur de tijd te geven om zich te herstellen. Het lijkt er op dat zo beheren door maaien en begrazen dat er een aantrekkelijk leefgebied voor de aanwezige konijnen behouden of hersteld wordt kansrijker is dan uitzetten om de populatie te herstellen.

Erik van der Spek, boswachter Staatsbosbeheer.

Meer informatie. www.veldwerkplaatsen.nl