het nest met zichtbaar één jong en moeder door de telescoop gefotografeerd door Jasper Schut

Vaak lopen zaken anders dan verwacht en zeker wanneer het om ‘de natuur’ gaat. De verwachting was dat eerst visarenden zouden gaan broeden in het Lauwersmeer en later, als we geluk hadden, zeearenden. In 2009 was de opwinding dan ook groot toen collega’s zeearenden, die tot dan toe alleen als wintergast in het gebied werden waargenomen, met takken zagen vliegen! Zou het Lauwersmeer na de Oostvaardersplassen, waar sinds 2006 zeearenden broeden, de tweede plek in Nederland worden met ‘eigen’ zeearenden?

De inspanningen van de zeearenden leverden evenwel uiteindelijk geen nest op. Het jaar daarop verliep de bouw beter en werd er duidelijk gebroed. Maar toen de eieren al lang hadden moeten uitkomen bleven zeearend kuikens uit. Waarschijnlijk waren de eieren onbevrucht. Hoewel levenslange paarband bij zeearenden niet ongewoon is, gaf de Lauwersmeerse zeearendvrouw haar onervaren geliefde de bons. In 2011 had ze een nieuwe vlam en deze heer wist van wanten. Er werd weer gebroed en half mei van dat jaar was te zien dat het vrouwtje was gestopt met broeden. Ze zat niet langer in de nestkom maar op de rand. De spanning liep zo hoog op dat de collega’s een vliegtuigje huurden om daaruit met een stevige telelens van bovenaf foto’s te maken van het nest. Op deze foto’s was het duidelijk te zien: een jonge zeearend, de eerste in het Lauwersmeer! Begin juni werd het jong geringd (A4Y1) en bleek het te gaan om een manlijk exemplaar.

Zuidlaardermeergebied

Omdat zeearenden grote vogels zijn, hebben ze ook  grote pootringen (een oranje, voor Nederland, en een zwarte met een individuele witte cijfer-lettercombinatie) die, zeker vanaf een goede foto, af te lezen zijn. Op deze manier zijn de vogels redelijk goed te volgen. Zeearend ouders sturen hun kroost aan het eind van het jaar het huis uit om op eigen benen te staat en de jonge man uit het Lauwersmeer trok de wijde wereld in. Zijn eerste winter bracht hij door in het Zuidlaardermeergebied dat hij vanaf de zomer van 2014 definitief als leefgebied heeft gekozen. Vorig jaar kreeg hij daar verkering met een jonge Duitse zeearendvrouw, waarmee hij een nest bouwde maar van jongen kwam het niet, hetgeen op zich niet ongebruikelijk is. Dit jaar deed het jonge paar opnieuw een broedpoging en nu met succes: de collega’s van het Groninger Landschap kondigden begin mei aan dat het eerste Groningse zeearendjong was geboren. De Lauwersmeerse zeearenden bouwen tot nu toe hun nesten op de Sennerplaat en dat ligt inderdaad aan de Friese kant van het Lauwersmeer. Met de geboorte van dit jong is ‘onze’ zeearendvrouw dus oma geworden. Dat er een tweede generatie ‘Nederlandse’ zeearenden is betekent dat deze majestueuze roofvogel  na een paar eeuwen afwezigheid nu echt weer vaste voet in Nederland begint te krijgen.

Tweeling

Tijd voor een bezoek aan haar kleinkind heeft onze oma echter niet. Nadat ze ook man nummer twee, ondanks de geboorte van een zoon, aan de kant schoof, ontmoette ze haar derde liefde. Deze keer lijkt het de ware jakob te zijn want ze is nog steeds bij hem en ze hebben inmiddels zes kinderen: in 2012 een dochter, in 2013 twee dochters, in 2014 en 2015 om uiteenlopende redenen niets, in 2016 weer een dochter en nu een tweeling. Ook in 2017 zorgen tekenen dat ons zeearendpaar weer gaat broeden voor enige opwinding (al huren we geen vliegtuigjes meer) en we volgen het nauwgezet. Zo zagen we ze weer met takken vliegen om het nest uit te bouwen, prachtige ‘spiegelvluchten’ maken in de balts en het vrouwtje ‘vast’ op het nest terwijl het mannetje wakend in de buurt zat of haar een prooi kwam brengen. Een tijdje geleden zat ze niet meer diep in het nest maar meer op de rand, waaruit viel  af te leiden dat er een ei was uitgebroed, of meerdere. Gisteren kreeg ik een ‘appje’ van collega Jasper: “het zijn er twee!”. Met een telescoop had hij vanaf de enige plek vanwaar het nest tussen de bladeren door is te zien twee jonge zeearenden zien ‘scharrelen’. Een tweeling is voor zeearenden niet ongewoon: een legsel bestaat uit een, twee en soms drie eieren.

Visarend

En de visarend? Die broedt nog steeds niet in het Lauwersmeer.

In de Biesbosch zat vorig jaar het eerste broedpaar en dit jaar kwam daar een tweede paar bij! Als de geschiedenis zich herhaalt, maken we nog wel een kans; eerst ergens anders in Nederland en dat in het Lauwersmeer, zou leuk zijn. Maandag j.l. zagen we tijdens de maandelijkse vogeltelling vanaf de boot wel een visarend zitten. Die hebben we toegeroepen dat het Lauwersmeer een prima plek voor een nest is. Of dat heeft gewerkt? De tijd zal het leren.

Boswachter Jaap Kloosterhuis

Zie ook: dossier zeearend