Het wordt koud in Rusland en het voedsel is schaars, omdat het water bedekt is met een dikke laag ijs. Hoog tijd om te vertrekken. Samen met zijn familie en vrienden legt hij duizenden kilometers af naar het zuiden. Tot hij weer op deze ideale plek aankomt vlak achter de glooiende duinen, lekker beschut tussen de bossen. Door de lange reis heeft hij behoorlijk trek. Gelukkig zitten de vijvers hier vol heerlijke vis en ander voedsel. Als hij weer boven komt na een duik onder water ziet hij een vreemde gestalte aan de waterkant: groot, groen, met een zwart ding voor de ogen…

Met mijn verrekijker speur ik over de vijver achter het Grote Huis. Zouden ze er alweer zijn? Plotseling zie ik geborrel in het water en komt er een vreemde eend boven drijven. Het is de grote zaagbek, één van onze jaarlijkse wintergasten op Elswout. Ik herken het mannetje met zijn opvallende uiterlijk: zijn lijf is wit met een zwarte rug, zijn kop glanzend groen. Maar waar hij vooral om bekend staat is zijn lange, smalle, felrode snavel, die gekarteld is. Hieraan dankt hij zijn naam en met deze snavel kan hij uitstekend vis vangen. Even verder speuren en dan zie ik ook het vrouwtje. Ze heeft diezelfde snavel, maar haar lijfje is grijs, ze heeft een oranjebruine kop en een grappig uitstekend kuifje op haar achterhoofd. Wat fijn dat jullie er weer zijn, welkom wintergasten!

De grote zaagbek is niet de enige vogelsoort die ieder jaar grote afstanden aflegt om te overwinteren. Vele soorten trekvogels vliegen in de winter van en naar wisselende plekken in de wereld, omdat het daar in verschillende seizoenen beter vertoeven is. Dit geldt niet voor alle vogels. Er zijn soorten die het hele jaar op dezelfde plek blijven, de zogenaamde standvogels. En om het even ingewikkeld te maken: het kan ook zijn dat er binnen één vogelsoort stand- en trekvogels zijn.

Een voorbeeld hiervan is de kuifeend, waarvan het mannetje zwart is met witte flanken en hij heeft een lange, afhangende kuif op zijn achterhoofd. Het vrouwtje is geheel donkerbruin met een kortere kuif. De ene kuifeend is echter de andere niet. Je hebt de kuifeend die in Nederland broedt en het hele jaar hier blijft. Daarnaast heb je de kuifeend die in het voorjaar een nestje heeft in Nederland, maar zich in de winter verplaatst naar Zuid-Europa. En tot slot de kuifeend die zomers in Noord-Europa jongen heeft, en in de winter naar Nederland komt. Momenteel zwemmen er grote groepen op Elswout, maar of het stand- of trekvogels zijn?

Alle vreemde eenden, zowel de standvogels als de wintergasten, vormen een kleurrijk gezelschap in de vijvers op Elswout. Naast grote zaagbekken en kuifeenden kun je ook wilde eenden, slobeenden en smienten spotten. Kom dus bij die kachel vandaan en trek je wandelschoenen aan, want voor je het weet zijn de wintergasten weer vertrokken naar het noorden!

Deze blog wordt ook gepubliceerd als column in het Bloemendaals Nieuwsblad