www.boswachtersblog.nl/ Texel

Batterij Den Hoorn op Texel, monumentaal vestingwerk #OMD

12 september 2013 Boswachter Erik van der Spek in Texel

open monumentendag-logo

SONY DSC

De bekende ‘bunker’ boven op het Loodsmansduin bij den Hoorn is de commandopost van het Rijks- en provinciaal monument Batterij Den Hoorn. Toen deze kustbatterij in 1939-40 werd aangelegd als onderdeel van de Stelling Den Helder maakte het woord bunker nog geen deel uit van onze woordenschat. De batterij is een van de laatste (gave) voorbeelden van Nederlandse vestingbouw. De kustbatterij was nodig omdat het Molengat zo diep werd dat dit door grote schepen gepasseerd kon worden, ondertussen is het weer zo ondiep dat alleen kleine schepen hier kunnen varen. Niet alleen tijdens Open Monumentendag 2013 is dit monument vrij te bezichtigen.
batterij den hoorn kaart-909114341-0001

Verspreid over groot gebied
De complete batterij bestaat uit een groot aantal onderdelen die deels ver van elkaar afliggen. In de toenmalige zeereep stonden drie meetposten. Twee zijn er door kustafslag in zee verdwenen, de derde ligt door de duinvorming nu ver van de zeereep in de Richel van De Geul langs het Slag achter De Geul. De metingen van de meetposten en de commandopost werden in een werkkamer die onder de grond bij de Witteweg zat verwerkt tot opdrachten aan het geschut, doorgeven van gegevens ging via telefoonlijnen.
Het geschut stond op de drie geschutemplacementen in het oosten van de Bollekamer. Naast de emplacementen waren hier drie munitiemagazijnen en twee personeels-onderkomens. Het wandelpad langs de overgebleven meetpost is buiten het broedseizoen, van 1 september – 1 maart, een avontuurlijke route.

Geschutemplacement in de Bollekamer
Geschutemplacement in de Bollekamer

Indirect richtend
Bijzonder aan de batterij Den Hoorn was dat de kanonniers hun doel niet konden zien, ze konden dus niet direct vanaf het geschut zien waarop ze richten. Dit in tegenstelling tot de bemanning van de batterij De Hors die in de duinen nabij Paal 9 stonden (waar De Hors toen nog begon). Vanuit de batterij is tijdens de Duitse aanval in mei 1940 slecht één schot gelost. Dit was een proefschot op een stuk land in de polder Eierland om ingeval van een vijandelijke landing op het vliegveld snel daarop te kunnen vuren.

Meetpost langs Slag achter de Geul
Meetpost langs Slag achter de Geul

Bezettingstijd
De bezetters vonden deze manier van werken te ingewikkeld voor een kustbatterij en haalden het geschut weg om in de door hen gebouwde Noordbatterij nabij Paal 28 te gebruiken. Rond de commandopost werd door hen luchtafweergeschut geplaatst. Er werd een gat in het dak gemaakt voor een uitkijk naar aankomende vliegtuigen. Voor munitieopslag en als manschappenverblijf is toen de 10021 gebouwd, onderdeel van het provinciaal monument. Het gedeelte dat manschappen verblijf was is nu door Staatsbosbeheer geschikt gemaakt als winterverblijf voor vleermuizen. De vier 10,5 cm kanonnen bestreken met de batterij op De Mok het Marsdiep en Zuid-Texel.
De in Duitse dienst getreden Georgiërs die in mei 1945 zich tegen de Duitsers keerden kregen deze batterijen niet in handen. Het geschut is toen gebruikt om doelen op Texel te bestoken, waar Georgiërs werden vermoed. Hierbij zijn veel Texelaars gedood en ontstond grote schade.

Uitkijkpunt
Na de oorlog werd het Loodsmansduin weer een uitkijkpunt. Nu niet voor loodsen die naar klanten op zee uitkeken of militairen maar voor recreanten. In 1994 is op initiatief van Daan Welboren de scheef gezakte commandopost recht gezet en het uitkijkpunt opgeknapt. Er is zoveel zand onder weg geblazen dat hij weer nagenoeg waterpas staat; wel een halve meter lager dan dat hij is gebouwd. Als uitvloeisel van het Loodsproject gaat het wandelpad zo verlegd worden dat het uitkijkpunt drempelvrij toegankelijk wordt, zodat nog meer mensen van het uitzicht kunnen genieten.

Boswachter Erik van der Spek

reageren

geef een reactie

  • Foto’s: bunker Loodmansduin | Texel Blog
    28 juli 2016 om 11:26

    […] Blog boswachter Erik van der Spek: bunker Loodsmansduin […]

  • John
    26 juli 2016 om 23:05

    Vandaag ben ik naar de bunker geweest op loodsmansduin.
    Ik vind het jammer dat dit stukje geschiedenis besmeurd wordt met graffiti.
    Jongenlui vinden het een sport om vanaf het dak van de bunker over het trapgat te springen.
    Het zou naar mijn mening beter beschermt moeten worden..bijvoorbeeld tegen kleine vergoeding te bezichtigen en de vergoeding gebruiken om de bunkers op Texel bereikbaarder te maken.
    Misschien een goed idee om het verhaal van de bunkers beschikbaar te maken op informatieborden.

    • Erik van der Spek Staatsbosbeheer Texel
      28 juli 2016 om 09:21

      dergelijke vervuiling is inderdaad erg vervelend. Rond deze verdedigingswerken is voor als nog geen exploiteerbare bezichtiging onder begeleiding te realiseren. Er wordt op Texel gewerkt aan een project informatie over dit stukje geschiedenis te delen. Hopelijk zijn volgend jaar de eerste resultaten beschikbaar.

  • Bunkers op Texel | Vakantiehuis – Texel . NET
    27 maart 2015 om 01:19

    […] Als u meer wilt weten dan raad ik u aan om een ouder bericht van de Texelse boswachter te lezen. U kunt hier klikken. […]

  • Uitkijkpunt Loodsmansduin op Texel nu drempelvrij toegankelijk | Staatsbosbeheer Texel
    6 december 2014 om 19:42
  • Onmogelijke monumenten | BuitenPlaatsen
    29 oktober 2013 om 14:04

    […] En zouden de Katwijkers hem willen adopteren, financieel bedoel ik dan. Op Texel, als onderdeel van Batterij Den Hoorn, beheert Staatsbosbeheer een meetpost. Dit is eigenlijk niet meer dan een betonnen hok van waaruit […]

  • S.Zuidema uit Leeuwarden
    20 september 2013 om 07:51

    Al zo,n 30 jaar zijn deze bunkers opgenomen in de bezoekers ronde waar ik enkele keren per jaar een bezoek aan breng,maar helaas nu de jaren beginnen te tellen kan ik deze bunkers met rolstoel niet meer bereiken.Toch bedankt voor deze mooie foto reportage Erik.

    • Erik van der Spek Staatsbosbeheer Texel
      20 september 2013 om 07:58

      graag gedaan, er wordt gewerkt aan het drempelvrij maken van het Loodsmansduin. Ik hoop dat u dan weer bij de comandopost kan komen

i

Mis geen enkel bericht van dit boswachtersblog